دیفای (DeFi) چیست؟ همه چیز درباره امور مالی غیرمتمرکز، مزایا و کاربردها

 

دیفای از ترکیب دو کلمه انگلیسی decentralized به معنی غیرمتمرکز و finance به معنای اقتصاد گرفته شده است. دیفای (DeFi) یا امور مالی غیرمترکز به معنای انجام امور مالی یا ارائه خدمات مالی به صورتی است که نهادها یا سازمان‌های مرکزی مالی در آن نقش نداشته باشند.

تکنولوژی نوظهور دیفای از دفتر کل توزیع‌شده استفاده می‌کند؛ که همان تکنولوژی است که باعث غیرمتمرکز بودن بلاک چین‌ها و ارزهای دیجیتال آنها می‌شود.

در همه کشورها، نهادهای مرکزی – که می‌توانند دولتی یا خصوصی باشند – مسئول مدیریت امورات مالی و اقتصادی هستند؛ یعنی کاربران برای انجام مبادلات و دسترسی به خدمات مالی باید از این موسسات شخص ثالث استفاده کنند. تکنولوژی DeFi این سیستم‌های متمرکز را به چالش می‌کشد و با ارائه امور مالی P2P و غیرمتمرکز قدرت را به مردم بازمیگرداند. با استفاده از امور مالی غیرمتمرکز، کاربران دیگر نیاز به نهادهای مرکزی شخص ثالث ندارند.

تکنولوژی دیفای هزینه‌هایی که بانک‌ها و شرکت‌های مالی برای ارائه خدمات میگیرند را حذف می‌کند – البته معمولاً خدمات دیفای نیز هزینه کارمزد خود را دارند. در امور مالی غیرمتمرکز کاربران دارایی‌های خود را در کیف پول‌های دیجیتال و امن نگهداری می‌کنند، مبادلات و انتقالات را در عرض چند دقیقه انجام می‌دهند، و هر کس که به اینترنت دسترسی داشته باشد می‌تواند از دیفای استفاده کند.

اجزای سازنده DeFi شامل صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)، برنامه‌های غیرمتمرکز (DAPPs)، استیبل کوین‌ها، قراردادهای هوشمند، نرم افزارها و سخت افزارهایی هستند که برای توسعه اپلیکیشن‌ها و DApps استفاده می‌شوند. زیرساخت تکنولوژی DeFi و قانون‌گذاری‌های مربوط به آن همواره در حال تغییر است.

در جدول پایین، تفاوت‌های میان امور مالی سنتی و امور مالی غیرمتمرکز را آورده‌ایم:

اقتصاد سنتی	اقتصاد غیرمتمرکز یا دیفای
کاربران باید اطلاعات شخصی خود را به اشتراک بگذارند.	نیازی به شناسایی هویت کاربران نیست، تنها اتصال به یک کیف پول لازم است.
افرادی که حساب بانکی ندارند یا دسترسی به بانک ندارند نمی‌توانند به خدمات مالی دسترسی داشته باشند.	دسترسی آن برای عموم آزاد است و هر کس مدیریت دارایی خود را به عهده می‌گیرد.
امکان دارد پرداخت‌ها قطع شوند یا بازارها بسته شوند.	پروتکل‌ها به صورت اتوماتیک آنچه را که باید، انجام می‌دهند.
پردازش و تکمیل تراکنش‌ها امکان دارد چند روز طول بکشد.	تراکنش‌ها تقریباً در آن واحد انجام می‌شوند.
ساعات کاری محدود هستند.	بازارهای دیفای 24 ساعت شبانه‌روز و 7 روز هفته باز هستند.

 

 

تفاوت میان امور مالی متمرکز و امور مالی غیرمتمرکز

امور مالی متمرکز (CeFi)

در امور مالی متمرکز، پول توسط بانک‌ها و اشخاص ثالث نگهداری می‌شود که جابجایی پول بین طرفین را تسهیل می‌کنند و هر کدام برای استفاده از خدمات آن‌ها کارمزد دریافت می‌کنند. هزینه یک کارت اعتباری از  و به یک بانک خریدار منتقل می‌شود که جزئیات کارت را به شبکه کارت اعتباری ارسال می‌کند.

به عنوان مثال هنگام خرید با کارت اعتباری، هزینه کارمزدهای مربوط به بانک، شبکه کارت اعتباری و دیگر نهادهای دخیل در زنجیره انجام تراکنش، توسط خریدار پرداخت می‌شود. تمام تراکنش‌های مالی، از درخواست وام گرفته تا خدمات بانک‌های محلی، توسط نهادهای مرکزی نظارت می‌شود.

نکته: دو مورد از اهداف دیفای شامل کاهش زمان تراکنش‌ها و افزایش دسترسی به خدمات مالی است.

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)

امور مالی غیرمتمرکز به افراد، بازرگانان و مشاغل این امکان را می‌دهد که در انجام تراکنش‌های مالی نهادهای واسطه‌ و مرکزی را حذف کنند. از طریق شبکه‌های مالی همتا به همتا یا P2P، دیفای از پروتکل‌های امنیتی، اتصالات، نرم افزار و پیشرفت‌های سخت افزاری استفاده می‌کند.

هر جا که اتصال اینترنتی وجود داشته باشد افراد می‌توانند وام دهند، ترید کنند و وام بگیرند، آن هم با استفاده از نرم افزارهایی که تراکنش‌های مالی را در پایگاه‌های داده توزیع شده ثبت و تأیید می‌کنند. پایگاه داده توزیع شده در مکان‌های مختلف قابل دسترسی است زیرا داده‌ها را از همه کاربران جمع‌آوری می‌کند و از مکانیزم اجماع برای تأیید آن استفاده می‌کند.

صنعت DeFi به هر کسی این امکان را می‌دهد که از خدمات مالی در هر مکانی استفاده کند، صرف نظر از اینکه چه کسی یا کجاست. برنامه‌های دیفای از طریق کیف پول‌های شخصی و خدمات تجاری که به افراد ارائه می‌دهند، باعث می‌شود کاربران کنترل بیشتری بر دارایی‌های خود داشته باشند.

نکته مهم! کاربران در امور مالی غیرمتمرکز کاملاً ناشناس نیستند. درست است که تراکنش‌ها اسم و هویت افراد را نشان نمی‌دهند، اما آدرس والت‌ها را نشان می‌دهند و در برخی موارد امکان دارد این آدرس‌ها قابل پیگیری باشند.

 

دیفای چگونه کار می‌کند؟

امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi از همان فناوری بلاک چین استفاده می‌کند که ارزهای دیجیتال از آن استفاده می کنند. بلاک چین یک پایگاه داده یا دفتر کل توزیع شده و ایمن است. برای مدیریت تراکنش‌ها و اجرای بلاک چین از برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps استفاده می شود.

در یک بلاک چین، تراکنش‌ها در بلوک‌های مختلف ثبت می‌شوند و سپس توسط دیگر کاربران تایید می‌شوند. زمانی که تاییدکنندگان صحت تراکنش‌ها را تایید کنند، آن بلوک بسته شده و رمزنگاری می‌شود. سپس بلوک دیگری ساخته می‌شود که درون خود اطلاعاتی از بلوک قبلی را دارد.

این بلوک‌ها توسط اطلاعات بلوک قبل از آنها به یکدیگر زنجیر شده و نام بلاک چین به خود می‌گیرند. اطلاعات بلوک قبلی را نمی‌توان بدون تغییر در بلوک‌های قبلی تغییر داد، بنابراین راهی برای دستکاری در بلاک چین و اطلاعات آن وجود ندارد. این مفهوم در کنار پروتکل‌های امنیتی دیگر باعث امنیت بالای بلاک چین می‌شود.

با اینکه نام دیفای همیشه در کنار ارزهای دیجیتال می‌آید، کاربرد دیفای فراتر از ساخت ارزهای دیجیتال است. قراردادهای هوشمند دیفای به گونه‌ای طراحی شده‌اند که جایگزین سیستم‌های مالی سنتی شوند.

در DeFi هیچ بانک یا مؤسسه‌ای برای مدیریت پول شما وجود ندارد، زیرا هیچ واسطه‌ای وجود ندارد که تراکنش‌های برنامه‌های دیفای را تایید کند. علاوه بر این، هر کسی می‌تواند کدهای دیفای را بررسی کند، بنابراین شفافیت بالایی در پروتکل‌های دیفای وجود دارد. دیفای شامل شبکه‌هایی باز است که از محدوده مرزهای ملی فراتر می‌رود. در DeFi برنامه‌های کاربردی متعددی برای کاربران موجود است که بیشتر آنها بر روی بلاک چین اتریوم ساخته شده‌اند.

 

موارد استفاده دیفای

تراکنش‌های مالی P2P یا همتا به همتا یکی از ویژگی‌های اصلی DeFi است. انجام یک تراکنش P2P دیفای به معنی این است که طرفین خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که یک دارایی را بدون دخالت یک نهاد شخص سوم مبادله کنند.

در تراکنش P2P دیفای، وام‌ها توسط یک الگوریتم صادر می‌شوند و پرداخت‌ها با استفاده از برنامه‌های غیرمتمرکز یا DApps انجام می‌شوند. استفاده از دیفای شامل مزایای زیر است:

• قابلیت دسترسی: هر فردی با اتصال به اینترنت می‌تواند به پلتفرم‌های DeFi دسترسی داشته باشد و تراکنش‌ها بدون محدودیت‌های جغرافیایی انجام می‌شوند – البته در ایران امکان دارد برای دسترسی به برخی پلتفرم‌ها و خدمات آنها نیاز به فیلترشکن داشته باشید.
• کارمزدهای پایین و نرخ بهره بالا: با استفاده از دیفای، طرفین می‌توانند مستقیماً روی نرخ بهره مذاکره کنند و از طریق شبکه‌های دیفای دارایی خود را وام دهند. وام‌دهی در دیفای شامل هزینه‌ها و کارمزدهایی می‌شود، اما شما گزینه‌های زیادی برای وام‌دهی و وام‌گیری خواهید داشت زیرا طرف مقابل می‌تواند در هر نقطه‌ای از دنیا باشد.
• امنیت و شفافیت: قراردادهای هوشمندی که روی بلاک چین منتشر می‌شوند و اطلاعات تراکنش‌های پایان یافته در دسترس عموم هستند و هر کسی می‌تواند آنها را بررسی کند؛ البته هویت افراد در اختیار هیچ کس قرار نمی‌گیرد. همچنین همانطور که در بخش قبل توضیح دادیم، داده‌های بلاک چین‌ها غیرقابل‌تغییر هستند.
• استقلال: پلتفرم‌های دیفای متکی بر هیچ نهاد مرکزی مالی نیستند و به همین دلیل احتمال ورشکستگی آنها پایین است. غیرمتمرکز بودن پلتفرم‌های DeFi باعث می‌شود که چنین ریسک‌ها و خطراتی بسیار کاهش پیدا کند.

از DeFi می‌توان استفاده‌های متنوعی کرد که مهم‌ترین آنها موارد زیر هستند: پلتفرم‌های وام‌دهی، پرداخت‌ها و استیبل کوین‌ها، تریدهای مارجین (Margin) و لوریج (Leverage).

 

مزایا و معایب دیفای

مزایا	معایب
امکان جابجایی پول به راحتی در سراسر دنیا	پیچیدگی دیفای برای افراد تازه‌وارد
امکان دریافت سود برای سرمایه گذاران	احتمال زیاد کلاهبرداری و شیادی
امنیت بالا	نوسانات بالا

 

آینده دیفای

امور مالی غیرمتمرکز یا DeFi همواره در حال تغییر و پیشروی است. صنعت دیفای تحت قانون‌گذاری دولت‌ها نیست و در حال حاضر اکوسیستم آن پر از ایرادات زیرساختی، کلاهبرداری و شیادی است.

قانون‌گذاری در حوزه دیفای کار آسانی نیست، زیرا هیچ دولت یا نهاد مرکزی بر آن مدیریت نمی‌کند. همچنین هر کشور و دولتی قوانین خود را در بخش اقتصاد اعمال می‌کند، در صورتی که صنعت DeFi سراسر دنیا را در بر می‌گیرد. این مسائل باعث می‌شود که قانون‌گذاری برای دیفای تبدیل به کاری بسیار پیچیده شود.

چه کسی مسئول تحقیق و بررسی جرائم دیفای خواهد بود که در میان مرزها، پروتکل‌ها و برنامه‌های غیرمتمرکز مختلف صورت می‌گیرد؟ اگر قوانینی برای دیفای صادر شود، چه کسی مسئول اجرای آنها خواهد بود؟ و اجرای این قوانین چگونه باید انجام شود؟

نگرانی‌های دیگری نیز در آینده صنعت DeFi وجود دارد که باید به آنها رسیدگی شود، مانند: پایداری سیستم‌ها، مقدار مصرف انرژی، ردپای کربن، بروزرسانی سیستم‌ها، نگهداری از سیستم‌ها و خرابی سخت افزارها.

 

سوالات متداول درباره دیفای

دیفای چه کاری انجام می‌دهد؟

هدف دیفای، به چالش کشیدن استفاده از موسسات مالی متمرکز و اشخاص ثالثی است که در تمام تراکنش‌های مالی سنتی دخیل هستند.

آیا بیت کوین یک دیفای است؟

بیت کوین یک ارز دیجیتال است. دیفای به گونه‌ای طراحی شده که از ارزهای دیجیتال در اکوسیستم خود استفاده کند. بنابراین بیت کوین یک DeFi نیست، بلکه می‌تواند بخشی از صنعت دیفای باشد.

ارزش کل قفل‌شده یا TVL در دیفای چیست؟

ارزش کل قفل شده (TVL) مجموع همه رمزارزهای وام داده شده و استیک شده در یک استخر است، یا مجموع رمزارزهایی که استفاده برای سایر اقدامات مالی در سراسر دیفای استفاده می‌شود. همچنین TVL می‌تواند نمایانگر مقدار کل یک رمزارز خاص که برای فعالیت‌های مالی استفاده شده مانند اتر یا بیت کوین باشد.

 

جمع بندی

در این مقاله شما با مفهوم کلی دیفای یا امور مالی غیرمتمرکز آشنا شدید و موارد استفاده آن را متوجه شدید. همچنین با تفاوت‌های DeFi با اقتصاد سنتی و با امور مالی متمرکز آشنا شدید.

نظر شما درباره تکنولوژی DeFi و کاربردهای آن چیست؟ به نظر شما دیفای تا چه اندازه موفق خواهد بود جایگزین اقتصاد سنتی و متمرکز شود؟ آیا شما تا بحال تجربه‌ای در استفاده از DeFi داشته‌اید؟ ایده‌ها و تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.