وب۳ چگونه دنیا را دگرگون می‌کند؟

وب۳ یک محیط اینترنتی جدید، پیشرفته و غیرمتمرکز است که مستقل از هر نوع قدرت مرکزی مورد استفاده قرار می‌گیرد. استفاده از فناوری بلاک‌چین به اینترنت ابعاد جدیدی بخشیده است. افراد می‌توانند خرید، مالکیت، فروش و سود حاصل از فروش محصولات دیجیتال خود را در قالب توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) داشته باشند که تحت کنترل فرد یا سازمانی خاص نیست.

اینترنت را از زمان پیدایش خود تاکنون می‌توان به سه نسل وب۱، وب۲ و وب۳  تقسیم کرد که در هر دوره دارای دگرگونی و پیشرفت عظیمی بوده است. در این مقاله، به بیان خلاصه‌ای از Web1 و Web2 پرداخته و سپس شرحی مفصل از وب۳ و ویژگی‌های آن آورده‌ایم.

وب۱چیست؟

اساساً، این اولین نسخه از وب شامل چند نفر بود که صفحات وب و محتوا را برای گروه بزرگی از خوانندگان ایجاد می‌کردند و به آنها امکان دسترسی به حقایق، اطلاعات و محتوا را از منابع می‌دادند. درواقع وب 1.0 برای کمک به افراد در یافتن اطلاعات بهتر طراحی شده بود.

محتوانویس‌های وب 1.0 را گروه‌های کوچکی از افراد در دهه‌های 1980 و 1990 تشکیل می‌دادند که برای مخاطبان بسیاری محتوا تولید می‌کردند و تمرکزشان بر خوانده شدن بود. این در حالیست که با ورود به عصر وب 2.0 میلیون‌ها کاربر وارد عرصه تولید محتوا شدند و شروع به ایجاد ارزش افزوده در دنیای وب کردند. وب 2.0 از دهه 2000 تا کنون بر تعامل و مشارکت تاکید دارد.

وب۲ چیست؟

وب 2.0 به عنوان “وب تعاملی-اجتماعی” شناخته می‌شود، در صورتی که وب 1.0 نقش “وب خواندنی” را ایفا می‌کرد. اضافه شدن قابلیت‌های مرورگر وب مانند چارچوب‌های جاوا اسکریپت موجب ارتقا نسخه اولیه وب شد و در نتیجه وب 2.0 را پدید آورد که در این نسخه مخاطبان بسیاری دست به تولید محتوا برای کاربران زدند.

وب 3.0 نشان‌دهنده گام بعدی در رشد اینترنت است و اطلاعات را به روشی تقریباً انسانی درک می‌کند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر جدیدترین نسخه وب می‌پردازیم.

وب۳ چیست؟

وب 3.0 موج سوم اینترنت است که در آن وب‌سایت‌ها و برنامه‌ها می‌توانند داده‌ها را به روشی شبیه انسان و با استفاده از دفتر کل غیرمتمرکز (Distributed Ledger) مدیریت کنند. تیم برنرز لی، مخترع شبکه جهانی وب، ابتدا به وب معنایی Semantic Web)‌( و هوش مصنوعی اشاره کرد و مواردی مثل مستقل بودن، هوشمند و در دسترس بودن را در اولویت عصر جدید اینترنت قرار داد.

در وب۳ داده‌ها به صورت غیرمتمرکز به هم متصل خواهند شد که نسبت به نسخه اینترنتی فعلی ما (وب 2.0) که در آن داده‌ها عمدتاً در مخازن متمرکز ذخیره می‌شوند، انقلاب بزرگی خواهد بود. در صورتی که برنامه‌ها بتوانند به صورت مفهومی اطلاعات را درک کنند هم انسان‌ها و هم ربات‌ها می‌توانند با داده‌ها تعامل داشته باشند. از این رو دو اصل پایه‌ای وب 3.0 وب معنایی و هوش مصنوعی محسوب می‌شود.

مهم‌ترین ویژگی‌های وب۳ چیست؟

برای ارائه درک شفاف‌تر از موج سوم اینترنت، در این بخش تمامی فناوری‌های موثر بر دنیای وب۳ را شرح می‌دهیم.

استفاده از بلاک چین و رمزارز

وب 3.0 به میزانی قابل‌توجه بر فناوری بلاک‌چین تأثیر می‌گذارد چرا که نحوه تعامل کاربران با فناوری دیجیتال را دستخوش تغییر می‌کند. در روند تولید محتوا، برای پرداخت به نویسندگان، رمزارز ایجاد می‌شود و هر بار که کاربر به محتوا دسترسی پیدا کند، تولیدکننده محتوا توکن دریافت می‌کند.

این رویه بر اساس قراردادهای هوشمند ساخته شده و وظایف مختلفی را به عهده دارد که شامل انجام تراکنش‌ها، مقاومت در برابر سانسور، ذخیره‌سازی داده‌های P2P ناشناس و اشتراک‌گذاری می‌شود.

وب معنایی

هدف وب معنایی یا (Semantic Web) این است که امکان تعامل از طریق گفتار، متن و سایر رابط‌ها را برای انسان‌ها و رایانه‌ها فراهم می‌کند تا بتوانند اطلاعات یکدیگر را پردازش کنند. پردازش زبان طبیعی (NLP) زیرشاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که ماشین‌ها را قادر می‌سازد زبان نوشتاری و گفتاری را درک کنند.

وب معنایی، بخش جدایی‌ناپذیر فناوری وب ۳ است. تیم برنرز لی(Tim Berners-Lee) اولین بار این اصطلاح را برای توصیف شبکه‌ای از اطلاعات به‌کار برد که ماشین‌ها توانایی ارزیابی آن را دارند و می‌توانند معناشناسی، تفسیر یا درک احساسی انجام دهند. هدف سمانتیک وب، جستجو و تجزیه و تحلیل است که به درک اهمیت کلمات، اشتراک‌گذاری و ایجاد پیوند بین مطالب کمک می‌کند.

در واقع وب معنایی به ما کمک می‌کند تا بتوانیم مفهوم اطلاعات و احساسات را به ماشین آموزش دهیم و به هوش مصنوعی کمک می‌کند تا برنامه‌های کاربردی‌تری در دنیای واقعی تولید کند.

پشتیبانی از اینترنت اشیا

اینترنت اشیا (Internet of Things) که به  اختصار آن را (IoT) نیز می‌نامند، به مجموعه‌ای از میلیاردها دستگاهی گفته می‌شود که در سراسر جهان قرار دارند و به اینترنت متصل‌اند. این دستگاه‌ها حاوی داده‌هایی هستند که با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند.

اینترنت اشیا که از مفاهیم پایه‌ای وب۳ به حساب می‌آید، متضمن این واقعیت است که داده‌ها در بستر بلاکچین بدون نیاز به دخالت ربات یا انسان، به طور دائمی با یکدیگر درارتباطند.

هوش مصنوعی

هوش مصنوعی(Artificial Intelligence) یکی دیگر از محرک‌های مهم فناوری برای وب 3.0 است. هدف اصلی هوش مصنوعی تولید ماشین‌های هوشمندی است که توانایی انجام وظایف نیازمند به هوش انسانی را داشته باشد.

هوش مصنوعی در حقیقت نوعی شبیه‌سازی هوش انسانی برای کامپیوتر است. به بیان دیگر، منظور از هوش مصنوعی ماشینی است که به گونه‌ای برنامه نویسی شده تا همانند انسان فکر کند و توانایی تقلید از رفتار انسان را داشته باشد. این تعریف می‌تواند به تمامی ماشین‌هایی اطلاق شود که همانند ذهن انسان عمل می‌کنند و می‌توانند کارهایی مانند حل مسئله و یادگیری داشته باشند.

وجود شبکه‌های غیرمتمرکز در وب‌۳

شبکه‌های غیرمتمرکز و توزیع‌شده بخشی حیاتی از چارچوب وب 3.0 هستند و به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون واسطه یا آسیب به حریم خصوصی کاربر، مبادله یا تجارت انجام دهند.

تمام تراکنش‌های همتا به همتا (P2P) در یک بلاک‌چین ثبت می‌شوند که یک دفتر کل غیرمتمرکز است و طی آن شرکت‌کنندگان می‌توانند تراکنش‌ها را بدون نیاز به یک مرجع متمرکز تأیید کنند. بنابراین، برنامه‌هایweb 3.0 که dApps نیز نامیده می‌شود، بر روی بلاک‌چین یا شبکه‌های همتا به همتا غیرمتمرکز (P2P) یا ترکیبی از این دو کار می‌کنند.

تجربه کاربری سه بعدی

عامل دیگری که وب 3.0 را از وب 2.0 جدا می‌کند، گرافیک سه بعدی است. معماری سه بعدی امکان ایجاد یک محیط مجازی واقعی‌تر و جذاب‌تر را فراهم می‌کند و قابلیت تجاری را گسترش می‌دهد.

برخی از بخش‌ها، از جمله معماری، بازی‌های آنلاین، املاک، تجارت الکترونیک و گردشگری، قبلاً از گرافیک‌های سه بعدی برای ارتقای محصول و خدمات استفاده کرده‌اند. این ادعا وجود دارد که وب فضایی نشان‌دهنده نسل بعدی وب 3.0 است که مرزهای بین دنیای دیجیتال و فیزیکی را از بین خواهد برد. اکنون نیز نوآوری‌هایی مثل واقعیت مجازی توسط شرکت‌ها و سازمان‌ها برای کمک به کاربران در تجسم اقلام و فرآیندها کمک می‌کند.

حمایت وب۳ از متاورس

تصور کنید تصمیم گرفته‌اید که برای مدتی در اعماق دریا زندگی کنید و صبح‌ها از پنجره خانه به ماهی‌های رنگارنگ بنگرید! شاید در نگاه اول به نظر برسد که تنها در خیال شما ممکن است این اتفاق رخ دهد اما متاورس می‌تواند این امکان را به شما بدهد که تمام تصوراتتان را زندگی کنید.

متاورس (Metaverse)  از ترکیب دو واژه (Meta) به معنی  فراتر و (Universe)  به معنی جهان به وجود آمده و معنی جهان فراتر را می‌توان از آن برداشت کرد. فناوری متاورس یکی از ویژگی‌های اصلی Web3 است که با استفاده از سیستم‌های بلاکچین ساخته خواهد شد و به جای یک موجودیت واحد توسط شبکه‌ای از رایانه‌ها در سراسر جهان اجرا می‌شود.

ادغام وب۳ با فناوری محاسبات لبه‌ای

فناوری محاسبات لبه‌ای (Edge computing)، مجموعه‌ای از چند شبکه است که پردازش را تا حد امکان به منبع داده نزدیک می‌کند تا زمان تاخیر و مصرف پهنای باند را کاهش دهد. محاسبات لبه شامل اجرای وظایف کمتری در فضای ابری و انتقال آنها به مکان‌های محلی، مانند رایانه شخصی کاربر، واحد اینترنت اشیا یا یک سرور لبه‌ای است. به طور خلاصه می‌توان گفت که انتقال پردازش به لبه شبکه، ماهیت و میزان انتقال طولانی مدت بین مشتری و سرور را کاهش می‌دهد.

وب۳ و اهمیت آن در زندگی مدرن

تا همین جا لیست نسبتا بلندی از امکانات وب ۳ ارائه کرده‌ایم که به ساده‌ترکردن تعاملات ما در اینترنت و زندگی واقعی کمک کرده‌اند. اما طبیعیست که تمام واکنش‌ها به ایده‌های جدید لزوما مثبت نخواهند بود. فناوری وب ۳ هم از این قاعده مستثنی نیست. برای مثال، ایلان ماسک در واکنش به وب ۳ گفته بود: «بیشتر شبیه به یک کلمه تبلیغاتی است تا یک واقعیت. اصلا کسی تا به حال وب ۳ را دیده؟»

با درنظر گرفتن تمام امکانات مثبتی که به واسطه وب ۳ برای کاربرها فراهم می‌شود، نظر شما درباره آینده وب۳ چیست؟