پس از استخراج 21 میلیون بیت کوین چه اتفاقی برای بیت کوین و ماینرها می‌افتد؟

در مقاله «بیت کوین چیست؟» توضیح دادیم که حداکثر مقدار بیت کوین عرضه شده محدودیت دارد و امکان استخراج بیش از 21 میلیون BTC وجود ندارد. تا زمان نوشتن این مقاله، از این مقدار تعداد 19،436،956 بیت کوین استخراج شده است؛ یعنی حدود 93% از کل تعداد بیت کوین قابل عرضه.

در واقع، یکی از ویژگی های اصلی بیت کوین همین عرضه محدود آن است. مخترع بیت کوین، ساتوشی ناکاموتو – که نامی است که خالقان ناشناس بیت کوین به خود داده‌اند – مقدار عرضه آن را محدود کرده‌اند تا به مرور زمان کمیابی آن را افزایش دهند. این کمیاب بودن متعاقباً منجر به افزایش تقاضا و قیمت بیت کوین در طول زمان می‌شود.

تقریباً 10 دقیقه طول می‌کشد تا بلوک جدید به بلاک چین بیت کوین اضافه شود و بنابراین هر 10 دقیقه یک بار، بیت کوین‌های جدید به شبکه اضاف می‌شوند. طراحی بلاک چین بیت کوین به گونه‌ای است که پس از هر 210000 بلوک (یا تقریباً هر 4 سال یک بار)، مقدار بیت کوین‌های یک بلوک نصف می‌شود؛ که به این فرآیند halving یا هاوینگ می‌گویند.

در حال حاضر مقدار پاداش هر بلوک 6.25 بیت کوین است و هاوینگ بعدی حدود 267 روز دیگر (در سال 2024) اتفاق می‌افتد که پس از آن مقدار پاداش هر بلوک به 3.125 بیت کوین می‌رسد.

نکات کلیدی:

• مقدار کل عرضه بیت کوین 21 میلیون است.
• به علت ساختار شبکه بیت کوین، احتمالاً تعداد کل BTC هیچگاه به 21 میلیون نمی‌رسد.
• زمانی که مقدار عرضه بیت کوین به حداکثر محدوده خود رسید، دیگر بیت کوین جدیدی ساخته نمی‌شود. بنابراین درآمد ماینرهای بیت کوین تنها از طریق کارمزد تراکنش‌ها خواهد بود.

آیا تعداد BTC هیچوقت به 21 میلیون بیت کوین می‌رسد؟

انتظار نمی‌رود که تعداد کل بیت کوین‌های صادر شده به 21 میلیون برسد. دلیل آن این است که شبکه بیت کوین از عملگرهای bit-shift  استفاده می‌کند – عملگرهای محاسباتی که برخی از اعداد اعشاری را به سمت پایین به نزدیک‌ترین عدد صحیح گرد می‌کنند.

این گرد کردن ممکن است زمانی رخ دهد که پاداش بلوک برای تولید یک بلاک جدید بیت کوین به نصف تقسیم شود و مقدار پاداش جدید محاسبه شود. این پاداش را می‌توان در ساتوشی (Satoshi) در نظر گرفت، که یک ساتوشی معادل 0.00000001 بیت کوین است. از آنجایی که ساتوشی کوچکترین واحد اندازه گیری در شبکه بیت کوین است، نمی‌توان آن را به نصف تقسیم کرد. بلاک چین بیت کوین، زمانی که وظیفه تقسیم یک ساتوشی به دو نیم را به عهده دارد تا مقدار پاداش جدید را محاسبه کند، با استفاده از عملگرهای bit-shift طوری برنامه‌ریزی شده است تا به نزدیکترین عدد صحیح به پایین گرد شود.

این گرد کردن منظم پاداش‌های بلاک بیت‌کوین، به کسری از ساتوشی، دلیل این است که تعداد کل بیت‌کوین‌های صادر شده احتمالاً کمی کمتر از ۲۱ میلیون خواهد بود.

با مکانیزم هاوینگ، احتمالاً آخرین بیت کوین (یا در واقع آخرین ساتوشی) بعد از سال 2140 صادر می‌شود. زمانی که بلاک چین بیت کوین راه اندازی شد، پاداش هر بلوک آن 50 BTC بود، در حالیکه الان این پاداش به 6.25 BTC کاهش یافته است.

اگرچه حداکثر 21 میلیون بیت کوین قابل استخراج است، اما این احتمال وجود دارد که در نهایت تعداد بیت کوین‌های در گردش به میزان قابل توجهی کمتر از این تعداد باشد؛ زیرا دارندگان بیت کوین می‌توانند دسترسی به بیت کوین‌های خود را از دست بدهند، مثلاً برخی افراد کلیدهای خصوصی کیف پول بیت کوین خود را از دست داده یا گم می‌کنند، یا برخی افراد فوت کرده و کسی اطلاعات والت آنها را ندارد. پلتفرم Chainalysis در تحقیقات خود تخمین می‌زند که تا 20 درصد از بیت‌کوین صادر شده ممکن است برای همیشه از بین برود.

پس از اینکه 21 میلیون بیت کوین استخراج شد، چه اتفاقی برای بیت کوین می‌افتد؟

پس از اینکه بیت کوین به حداکثر مقدار خود رسید، حتی اگر این تعداد در نهایت کمتر از 21 میلیون باشد، دیگر بیت کوین جدیدی ساخته نخواهد شد. پس از آن، تراکنش‌های بیت‌کوین همچنان در قالب بلوک‌ها پردازش شده و ماینرهای بیت کوین همچنان پاداش می‌گیرند، البته احتمالاً فقط با کارمزد پردازش تراکنش‌ها.

رسیدن بیت‌کوین به محدوده عرضه خود صددرصد بر ماینرهای بیت‌کوین تأثیر می‌گذارد، اما نحوه تأثیرگذاری آن تا حدی به نحوه تکامل بیت‌کوین طی سال‌های آینده بستگی دارد. اگر بلاک چین بیت کوین در سال 2140 تراکنش‌های زیادی را پردازش کند (یعنی اگر تا آن زمان مردم زیادی به استفاده از شبکه بیت کوین روی آورده باشند)، ماینرهای بیت کوین همچنان می‌توانند تنها از کارمزدهای پردازش تراکنش‌ها سود کسب کنند.

اگر بیت‌کوین در سال 2140 به‌جای خریدها و تراکنش‌های روزانه، عمدتاً به‌عنوان یک منبع ذخیره ارزش (مانند الان) عمل کند، باز هم سودآوری برای ماینرها امکان‌پذیر است – حتی با حجم کم تراکنش‌ها و ناپدید شدن پاداش‌های بلوک‌ها. ماینرها می‌توانند برای پردازش تراکنش‌هایی که ارزش بالایی دارند یا برای پردازش دسته‌ای از تراکنش‌ها، کارمزد تراکنش‌های بالایی دریافت کنند. در عین حال بلاک‌چین‌های لایه ۲ مانند شبکه لایتنینگ (Lightning Network) برای بیت کوین، تراکنش‌های روزانه را تسهیل می‌کنند.

چقدر طول می‌کشد تا یک بیت کوین استخراج شود؟

مدت زمان استخراج یک بیت کوین به میزان پاداش یک بلوک – یا همان تعداد بیت کوین‌های جدیدی که برای تولید یک بلوک جدید به ماینرها پرداخت می شود – بستگی دارد. پاداش فعلی برای استخراج یک بلوک 6.25 بیت کوین است و تقریباً هر 10 دقیقه یک بلاک جدید تولید می‌شود. بنابراین، 0.625 بیت کوین در هر دقیقه استخراج می‌شود. وقتی پاداش در سال 2024 نصف شود، حدود 0.312 بیت کوین در دقیقه استخراج می شود.

زمانی که بیت کوین به محدودیت عرضه خود برسد، چه اتفاقی برای کارمزدهای استخراج (Mining fees) می‌افتد؟

زمانی که عرضه بیت کوین به 21 میلیون برسد، کارمزدهای استخراج آن از بین می‌رود. پس از آن، ماینرها احتمالاً تنها از کارمزد پردازش تراکنش‌ها درآمد کسب خواهند کرد؛ در حالیکه قبل از آن با ترکیبی از پاداش بلوک‌ها و کارمزد تراکنش‌ها درآمد کسب می‌کردند.

جمع بندی

آیا تا سال 2140 بیت کوین تبدیل به پول رایج روزمره که مورد استفاده همه مردم است شده، یا تبدیل به یک دارایی شبیه شمش طلا شده است؟ اکوسیستم بیت کوین همواره در حال تغییر و تکامل است و این باعث می‌شود که ارز دیجیتال بیت کوین نیز طی دهه‌های آینده امکان تکامل داشته باشد. با اینحال، صرف نظر از اینکه بیت کوین به چه سمتی تکامل پیدا کند، پس از 21 میلیون BTC، هیچ بیت کوین جدیدی ساخته نخواهد شد. رسیدن به این مقدار 21 میلیون، احتمالاً بیشترین تأثیر را بر ماینرهای بیت کوین خواهد داشت، اما ممکن است پس از آن شرایط برای سرمایه گذاران بیت کوین نامساعد شود.