سولانا پلتفرمی بر پایه بلاک چین است و به گونه‌ای طراحی شده که میزبان اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز و مقیاس پذیر باشد. در سال 2017، آناتولی یاکوونکو (Anatoly Yakovenko) وایت پیپری منتشر کرد که تبدیل به پایه و اساس شبکه سولانا و ارز دیجیتال سولانا شد. یاکوونکو در این وایت پیپر مکانیزم اثبات تاریخ یا Proof-of-History (PoH) را معرفی کرد که یکی از ویژگی های متمایز کننده ارز دیجیتال سولانا است و در ادامه مقاله به توضیح آن میپردازیم.

یاکوونکو با همکاری گرگ فیتزجرالد (Greg Fitzgerald)کار روی پروژه را آغاز کرد و در سال 2018 پروژه را در گیت هاب منشر کرد. پس از آن استفان اکریج (Stephan Akridge) و سه فرد دیگر نیز به یاکوونکو و فیتزجرالد پیوستند.

پروژه سولانا در ابتدا Loom نام داشت. اما تقریباً در همان زمان نام Loom Network نیز بر سر زبان‌ها افتاد که یکی از پروژه‌های اتریوم بود. برای اینکه مردم این دو پروژه را با یکدیگر اشتباه نگیرند، تیم Loom نام آنرا به سولانا تغییر داد که برگرفته از نام یک شهر ساحلی کوچک در شمال سن دیگو است. در سال 2020، شبکه سولانا رسماً شروع به کار کرد.

در حال حاضر دو نهاد مهمی که مسئولیت توسعه و گسترش شبکه سولانا را به عهده دارند Solana Labs و Solana Foundation هستند. بلاک چین سولانا توسط Solana Labs ساخته شد، اما اکنون شبکه سولانا توسط Solana Foundation اداره میشود.

ارز دیجیتال سولانا چیست و چه استفاده‌ای از آن می‌شود؟ مقایسه ارز دیجیتال سولانا و اتریوم

هدف بلاک چین سولانا از ابتدا این بود که بلاک چینی مانند اتریوم، اما بهتر باشد. سولانا نیز مانند اتریوم از قراردادهای هوشمند پشتیبانی میکند و میتوان با استفاده از آن اپلیکیشن‌های غیر متمرکز یا DApps ساخت. اما چه تفاوتی باعث شده که ارز دیجیتال سولانا در این زمینه به رقیب سرسخت اتریوم تبدیل شود؟

در جواب باید گفت که شبکه سولانا نسبت به اتریوم بسیار سریع‌تر و استفاده از آن مقرون به صرفه‌تر است. در حال حاضر مقیاس پذیری سولانا بین 3000 تا 4000 تراکنش بر ثانیه است، در حالیکه مقیاس پذیری اتریوم بین 10 تا 20 تراکنش بر ثانیه است. البته پس از آپدیت ETH 0.2، اتریوم ادعا کرده که این مقدار به 100،000 تراکنش بر ثانیه میرسد، اما هنوز چنین تغییری در مقیاس پذیری اتریوم مشاهده نشده است.

سولانا در کنار سرعت بالا، هزینه کارمزد پایینی هم دارد. به عنوان مثال در حال حاضر تراکنشی که در اتریوم هزینه کارمزد 0.66$ دارد، در سولانا حدود 0.000069$ هزینه میبرد. شما میتوانید هزینه و جزییات تراکنش ها را در سایت‌هایی مانند etherscan.io و solscan.io مشاهده کنید.

یکی دیگر از تفاوت‌های سولانا و اتریوم در زبان برنامه نویسی آنهاست. توسعه دهندگان در اتریوم باید از زبان‌های برنامه نویسی Solidity، Vyper، Yul/Yul+ و یا Fe استفاده کنند، اما در سولانا میتوان از زبان های برنامه نویسی آشناتری مانند C، C++ و Rust استفاده کرد. همچنین به صورت کلی، زبان Rust نسبت به Solidity موارد استفاده‌ی جامع تری دارد. به همین دلیل استفاده از سولانا میتواند برای توسعه دهندگان و سازندگان DApps آسان‌تر باشد، اما اتریوم به علت قدمت و شهرت بیشتری که در این زمینه دارد همچنان در قراردادهای هوشمند و DApps پیشتاز است.

از شباهت‌های اتریوم و سولانا میتوان گفت که هر دو از مکانیزم اثبات سهام (PoS) استفاده میکنند، به این معنی که هیچ کدام را نمیتوان استخراج کرد و تنها میتوان آنها را استیک کرد. اما سولانا در کنار مکانیزم اثبات سهام (PoS) به مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) نیز مجهز است که در ادامه آنرا توضیح خواهیم داد. در بلاک چین های PoS، به جای ماینرها یا استخراج کنندگان از اعتبارسنج ها یا Validators استفاده میشود. اعتبارسنج ها افراد یا نودهایی هستند که در ازای استیک کردن رمزارز خود در شبکه، تراکنش ها را تایید میکنند و پاداش دریافت میکنند.

جالب است بدانید! استاندارد توکن سولانا SPL نام دارد، همانگونه که استاندارد توکن اتریوم ERC-20 است.

مکانیزم اجماع اثبات تاریخ یا Proof of History (PoH) در سولانا

یکی از مشکلاتی که بلاک چین ها از ابتدا با آن دست و پنجه نرم میکردند “سه راهی بلاک چین” (blockchain trilemma) نام دارد. مشکل سه راهی بلاک چین به ما میگوید که ساختن هر بلاک چین با سه چالش اصلی روبروست: امنیت، مقیاس پذیری و غیر متمرکز بودن. ساختار بلاک چین به گونه ای است که عموماً تنها میتوان دو مورد از موارد بالا را تضمین کرد و یکی از آنها همیشه قربانی بدست آوردن دو مورد دیگر میشود. به عنوان مثال بلاک چین اتریوم به نسبت بالایی غیر متمرکز و امنیت زیادی نیز دارد اما مقیاس پذیری پایینی دارد، یعنی مقدار تراکنشی که در ثانیه پردازش میکند پایین است.

بلاک چین سولانا یکی از بلاک چین هاییست که مشکل سه راهی بلاک چین را تا حدودی حل کرده، و تمرکز آن روی دستیابی به امنیت و مقیاس پذیری است. برای این کار سولانا از نوآوری‌های بخصوصی استفاده کرده است – که در بخش بعد به آنها میپردازیم – اما مهم ترین آنها مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) است. مفهوم مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) را اولین بار آناتولی یاکوونکو در وایت پیپر خود در سال 2017 معرفی کرد.

در یک بلاک چین این که نودها روی زمان و ترتیب ساخته شدن بلوک‌ها توافق کنند امری بسیار مهم است. بلاک چین‌ها برای این کار از برچسب زمانی یا Timestamp استفاده میکنند.

در بلاک چین سولانا دیگر نیازی نیست که نودها زمانی را وقف رسیدن به توافق یا اجماع درباره ترتیب و زمان رویدادها کنند، زیرا مکانیزم اجماع اثبات تاریخ (PoH) در این شبکه مانند یک ساعت درونی هماهنگ شده عمل میکند. وجود این ساعت همگاه شده در شبکه باعث میشود که نودها بتوانند به زمان ثبت بلوک‌ها اعتماد کنند و نیاز به اجماع نداشته باشند.

مکانیزم PoH از “تابع تاخیر قابل تایید” یا Verifiable Delay Function (VDF) استفاده میکند. این تابع زمان را بر اساس رویدادهای تاریخی محاسبه میکند. پس از بررسی این رویدادها (تراکنش‌ها)، یک تابع هش ساخته میشود و به هر بلوک جدید پیوست میشود. بنابراین زمان سپری شده بین دو رویداد ثبت میشود و میتوان فهمید که تمام داده‌ها و رویدادهای یک هش حتماً قبل از ساخته شدن آن هش اتفاق افتاده‌اند، چون هر هش با داده‌های قبلی ساخته میشود. به این طریق، زمان کمتری برای رسیدن به اجماع مصرف شده و این باعث میشود که سولانا به شبکه‌ای مقیاس پذیر تبدیل شود.

مکانیزم اثبات تاریخ راهی است برای اینکه گذر زمان و رویدادهایی که در آن اتفاق می‌افتند به صورت رمزنگاری شده اثبات شوند. این مکانیزم باعث میشود که بلاک چین سولانا سبک تر و سریع تر شود؛ البته بلاک چین سولانا از ترکیب مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) و مکانیزم اثبات سهام (PoS) استفاده میکند.

از معایب سولانا! به گفته برخی تحلیل گران، یکی از معایب بلاک چین سولانا این است که نمیتوان آنرا کاملاً غیرمتمرکز دانست. این به خاطر مکانیزم اثبات سهام است که سولانا از آن استفاده میکند. اگر به آمار اعتبارسنج های سولانا دقت کنید، متوجه میشوید که 30 اعتبارسنج اول لیست، بیش از 30% توکن های استیک شده سولانا را در دست دارند و این باعث میشود که منتقدان بلاک چین سولانا را تا حدودی متمرکز بدانند.

بهتر است بدانید! در تکنولوژی بلاک چین، غیرمتمرکز (Decentralized) بودن یک طیف است؛ به این معنی که نمیتوان هیچ بلاک چینی را کاملاً متمرکز یا کاملاً غیرمتمرکز دانست، اما میتوان نسبت متمرکز بودن آنها را با یکدیگر مقایسه کرد.

رمزارز سول (SOL)

رمزارز شبکه سولانا سول نام دارد و با نماد SOL شناخته میشود. رمزارز سولانا مانند اتریوم و بر خلاف بیت کوین عرضه نامحدود دارد، یعنی محدودیتی برای مقدار SOL در گردش در نظر گرفته نشده است. از توکن SOL برای پرداخت هزینه تراکنش ها در شبکه سولانا، استیک کردن، قراردادهای هوشمند، بازار NFT، دیفای (DeFi) و … استفاده میشود.

برای خرید ارز دیجیتال سولانا نیاز نیست یک SOL کامل بخرید. کوچکترین واحد قابل خریداری در سولانا لمپورت (Lamport) نام دارد. 1Lamport = 0.000000001 SOL

یکی از پلفرم های پرطرفدار سولانا Solana Pay است. Solana Pay یک پروتکل برای پرداخت های آنی با هزینه های بسیار پایین است. برخی این پروتکل را نسخه Web3 از پرداخت های اعتباری بین المللی مانند ویزا کارت یا PayPal میشناسند. در Solana Pay پرداخت ها میتوانند با توکن SOL و دیگر کوین هایی مانند استیبل کوین USDC انجام شوند، آن هم به صورت غیرمتمرکز و بدون دخالت نهادهای مالی واسطه. افراد مختلفی میتوانند از Solana Pay برای پرداخت های خود استفاده کنند، از توسعه دهندگان DApps در بلاک چین سولانا گرفته تا شرکت ها و تجار.

نوآوری های ارز دیجیتال سولانا

شبکه سولانا شامل 8 نوآوری مخصوص خود است که بدون این ابداعات سولانا به شکل امروزه وجود نداشت.

مکانیزم اثبات تاریخ (PoH)

این مکانیزم را به صورت کامل در بخش قبل توضیح دادیم.

برج BFT (Tower BFT)

پیش از اینکه وارد بحث برج BFT سولانا شویم، بهتر است توضیح دهیم که چه مشکلی را حل میکند: تحمل خطای بیزانس (Byzantine Fault Tolerance). خطای بیزانس مشکلی در سیستم‌های کامپیوتری توزیع شده (مانند بلاک چین) بوده که به این صورت است: دو یا چند راه حل برای یک مشکل در شبکه ارائه میشود و هر کدام به تعدادی رأی می‌آورند، پس سیستم نمیتواند تصمیم بگیرد که کدام راه را انتخاب کند. تحمل خطای بیزانس به این معنی است که در صورت بروز مشکل یا خطا، یک شبکه بتواند به طور صحیح به کار خود ادامه دهد. در این موارد راهی که بیش از بقیه رأی آورده باشد تایید میشود.

برج BFT در سولانا نوعی اقتباس از الگوریتم تحمل خطای بیزانس کاربردی است. برج BFT اطمینان حاصل میکند که حتی اگر از نودهای شبکه مشکل داشته باشند، شبکه بتواند به صورت صحیح کار خود را ادامه دهد. برج BFT در دیگر بلاک چین هایی که از مکانیزم اثبات سهام (PoS) استفاده میکنند نیز استفاده میشود، اما در سولانا برج BFT از مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) بهره میگیرد و این باعث میشود که سولانا سریع تر از دیگر شبکه های PoS باشد.

توربین (Turbine)

توربین مکانیزم چند لایه‌ی انتشار بلوک در سولانا است. یکی از چالش‌های بلاک چین هایی که کارایی بالایی دارند این است که چگونه داده‌های بزرگ را به دست تعداد زیادی از کاربران برسانند. مثلاً فرض کنید یک شبکه 20،000 اعتبارسنج (validator) دارد و باید یک بلوک 128 مگابایتی را به همه 20،000 اعتبارسنج منتقل کند، یعنی باید با هر یک از اعتبارسنج ها اتصالی قوی داشته باشد که بتواند انتقال 128 مگابایت را 20،000 بار تکرار کند. اما پهنای باندی که برای چنین اتصالی نیاز است بسیار زیاد است.

برای حل این مشکل سولانا از نوآوری توربین استفاده میکند. به گفته آناتولی یاکوونکو، ایده پشت ابداع توربین از نرم افزار معروف BitTorrent گرفته شده است. توربین برای انتشار و انتقال داده بهینه سازی شده، و تنها از پروتکل UDP برای انتقال داده استفاده میکند. با توربین، داده ها به بسته های کوچکتری تقسیم شده و به نودها فرستاده میشوند. هر کدام از این نودها داده های خود را با نود مجاور (Neighbor) خود به اشتراک میگذراند و به این صورت همه نودها به همه داده ها دسترسی پیدا میکنند. مثلاً در مثال بالا، 2000 بسته‌ی 64 کیلوبایتی تولید شده و هر بسته به یک اعتبارسنج منتقل میشود.

گلف استریم (Gulf Stream)

گلف استریم پروتکل انتقال تراکنش بدون ممپول (Mempool) در سولانا است. در بلاک چین ها، تراکنش هایی که هنوز تایید نشده و به بلوک اضافه نشده اند در ممپول ذخیره میشوند. با گلف استریم، اعتبار سنج‌ها میتوانند تراکنش ها را زودتر از موعد انجام دهند. این باعث میشود که زمان تایید تراکنش‌ها کاهش یابد و همچنین مقدار حافظه‌ای که از اعتبارسنج ها برای تراکنش های تایید نشده گرفته میشود را کمتر میکند. در نهایت گلف استریم به بالا رفتن سرعت شبکه کمک میکند.

سیلول (Sealevel)

سیلول زمان اجرای قراردادهای هوشمند به صورت موازی است. سیلول باعث میشود سولانا بتواند ده ها هزار قرارداد هوشمند را همزمان و به طور موازی پردازش کند. سیلول شبکه سولانا را بهینه سازی کرده و از GPU و SSD برای دستیابی به مقیاس پذیری افقی استفاده میکند.

پایپ لاین (Pipeline)

مکانیزم پایپ لاین، واحد پردازش تراکنش ها در سولانا است. سولانا برای دستیابی به مقیاس پذیری باید بتواند در سریع ترین حالت ممکن بلوک های بزرگی از تراکنش ها را تایید کند و برای این کار از پایپ لاین استفاده میکند. پایپ لاین زمانی مناسب است که جریانی از داده های ورودی وجود دارد که هر کدام باید در گام های مختلف، توسط واحدهای مختلف و به ترتیب پردازش شوند.

برای توضیح پایپ لاین میتوانیم از مثال یک خشک شویی بزرگ استفاده کنیم. در خشک شویی لباس ها باید شسته شده، خشک شده و تا زده شوند. این مراحل باید به ترتیب انجام شوند و هر کدام توسط یک واحد یا ماشین متفاوت انجام میشوند. برای اینکه پایپ لاین را اجرا کنیم، وقتی که اولین بسته لباس وارد ماشین خشک شویی شد، بسته دیگری را وارد ماشین لباسشویی میکنیم. زمانیکه بسته اول وارد واحد تا زدن شد، بسته دوم وارد ماشین خشک شویی شده و بسته سوم وارد ماشین لباسشویی میشود.

پایپ لاین در سولانا نیز به همین صورت تراکش ها را پردازش میکند، یعنی روند پردازش را به مراحل مختلف (4 مرحله) تقسیم کرده و به این صورت همزمان چندین تراکنش در حال انجام است. سرعت پایپ لاین به اندازه سرعت کندترین مرحله‌ی آن است. برای اطلاعات بیشتر چهار مرحله‌ی پردازش در پایپلاین را در اینجا نام میبریم:

گرفتن داده ها (Data fetching) که در فضای کرنل (Kernel) انجام میشود.
تایید امضا (Signature verification) که در فضای GPU انجام میشود.
جمع آوری (Banking) که در فضای CPU انجام میشود.
نوشتار (Writing) که در فضای کرنل انجام میشود.

کلودبرک (Cloudbreak)

کلودبرک پایگاه داده سولانا با مقیاس پذیری افقی است. کلودبرک هم روشی برای دستیابی به مقیاس پذیری افقی است – که مقیاس پذیری سولانا را افزایش میدهد – و هم یک پایگاه داده سازمان یافته است. کلودبرک باعث میشود که داده های ورودی شبکه به صورت همزمان خوانده و نوشته شوند.

جالب اینجاست که کلودبرک نقش جمع آوری زباله در شبکه را نیز ایفا میکند. زمانی که یک فورک در شبکه انجام میشود و حساب ها به روز رسانی میشوند، حساب های نامعتبر به عنوان زباله جمع آوری شده و حافظه شبکه آزادتر میشود.

آرکایور ها (Archivers)

قبل از هر چیز باید گفت که این تکنولوژی سولانا در شبکه اعمال نشده است و مشخص نیست که اگر سولانا آنرا پیاده سازی کند، چه زمانی خواهد بود.

آرکایور ها حافظه‌ی دفتر کل توزیع شده سولانا هستند و چندین پتابایت (1 PT = 1000 TB) از داده های بلاک چین را در خود ذخیره میکنند. در حالت معمول، اگر هزینه ذخیره داده ها زیاد باشد تنها افراد ثروتمند که تعداد محدودی هستند میتوانند تبدیل به اعتبارسنج شوند، و این باعث میشود که کنترل شبکه در دست افراد خاصی باشد و تبدیل به شبکه ای متمرکز شود. سولانا آرکایور ها را برای حل این مشکل طراحی کرده است: داده هایی که باید ذخیره شوند از حافظه اعتبارسنج ها برداشته شده و در شبکه ای از نودها که همان آرکایور ها هستند قرار میگیرند.

شبکه سولانا به نودها اجازه میدهد که هر کدام به اندازه میزان حافظه آزادی که در سخت افزار خود دارند قسمتی از داده های شبکه را کپی کنند. این نودها میتوانند سخت افزار های سبکی مانند لپتاپ هم باشند. داده های ذخیره شده در نود ها در دسترس شبکه است و شبکه گاهی صحت این داده ها را بررسی میکند. سولانا برای طراحی آرکایور ها از تکنولوژی Proof of Replication (PoRep) که توسط فایل کوین (Filecoin) معرفی شد استفاده کرده است.

عوامل تاثیرگذار بر قیمت ارز دیجیتال سولانا

مانند دیگر رمزارزها، قیمت ارز دیجیتال سولانا دستخوش نوساناتی میشود. در اینجا برخی عوامل تاثیرگذار بر نوسانات قیمت رمزارز سولانا را بررسی میکنیم.

سولانا قصد دارد با طراحی Solana Mobile Stack تکنولوژی خود را وارد گوشی های موبایل کند. به عقیده سولانا، دنیای رمزارزها فقط با لپتاپ و سیستم های کامپیوتری در اختیار کاربران هستند و سولانا با طراحی سولانا موبایل میخواهد دسترسی به پلتفرم خود را برای مخاطبان راحت تر کند. همچنین Solana dApp Store نیز در سولانا طراحی شده که برنامه ای مانند App Store در آیفون یا فروشگاه Play در اندروید است و بازاری برای اپلیکیشن های غیر متمرکز یا dApps خواهند بود. راه اندازی این تکنولوژی میتواند بر محبوبیت و در نتیجه قیمت ارز دیجیتال سولانا تاثیر بگذارد.
NFT هایی که روی شبکه سولانا ساخته شده‌اند محبوبیت زیاده پیدا کرده‌اند. به عنوان مثال کلکسیون‌های Degenerate Ape Academy و Degen Trash Pandas که NFT های سولانا هستند بسیار معروفند. ساختن NFT روی شبکه سولانا سریع تر و مقرون به صرفه تر از اتریوم است و این باعث میشود طرفداران سولانا بیشتر شده و بر مقدار تقاضا و قیمت آن تاثیر میگذارد.
در اینجا میتوانید لیستی از آپدیت هایی که شبکه سولانا قرار است در سال 2023 اعمال کند را ببینید. یکی از این آپدیت ها QUIC نام دارد که سولانا به تازگی آنرا اعمال کرده است. QUIC یک پروتکل لایه انتقال است که توسط گوگل طراحی شده و سرعت پروتکل UDP و کنترل جریان پروتکل TCP را دارد. پروتکل QUIC سرعت ارتباطات در سولانا را بالا میبرد و این میتواند باعث شود قیمت سولانا بالاتر رود.
سولانا یکی از شبکه‌هایی است که تا به حال قطعی‌های متعددی در شبکه داشته. علیرغم تلاش های متعدد سولانا برای بهبود شبکه خود، هنوز این قطعی ها ادامه داشته‌اند. این مسئله باعث میشود که محبوبیت سولانا پایین بیاید و به طور قطع در قیمت آن تاثیرگذار است.
یکی از عوامل مهمی که بر قیمت همه رمزارزها از جمله ارز دیجیتال سولانا تاثیر میگذارد شرایط بازار است. نوسانات بازار ارزهای دیجیتال به اتفاقات دنیا، جنگ ها، قیمت نفت و گاز، تصمیمات ابرقدرت ها و بسیاری عوامل دیگر بستگی دارد. این عوامل قابل پیش بینی نیستند اما در زمان وقوع آنها، میتوان تاثیرات آنها را تحلیل کرد.

جمع بندی

در این مقاله شما با بلاک چین و ارز دیجیتال سولانا، رمزارز آن SOL، نحوه کارکرد آن و ویژگی‌های منحصر بفرد آن آشنا شدید و برخی عوامل تاثیرگذار بر قیمت سولانا را شناختید. شبکه سولانا شبکه ای نسبتاً نوظهور است و جای توسعه و پیشرفت زیادی دارد. با اینکه ارز دیجیتال سولانا بسیار جوان تر از بیت کوین و اتریوم است، توجه بسیاری از تریدرها و سرمایه گذاران را به خود جلب کرده است. برخی نسبت به شبکه سولانا بدبین هستند زیرا از سال 2020 تا به حال 7 بار قطعی شبکه داشته، اما برخی دیگر بسیار به آینده این شبکه امیدوارند و مطمئن هستند که سولانا باگ های شبکه خود را رفع کرده و تبدیل به پلتفرمی پرکاربرد و پیشتاز میشود. نظر شما درباره آینده سولانا چیست؟ تجربیات و نظرات خود را درباره سولانا با ما به اشتراک بگذارید.

برچسب ها

بهمن ۶, ۱۴۰۱آخرین به روز رسانی: تیر ۵, ۱۴۰۲

۰ ۱۲۳ خواندن این مطلب ۱۲ دقیقه زمان میبرد

معرفی ارز دیجیتال سولانا