سولانا چیست؟ معرفی و بررسی کامل بلاکچین سولانا و ارز دیجیتال SOL

سولانا، نامی که این روزها در دنیای ارزهای دیجیتال با لقب قاتل اتریوم شناخته می‌شود، به یکی از جذاب‌ترین و بحث‌برانگیزترین پروژه‌های بلاکچین تبدیل شده است. اما چرا چنین لقبی را به خود اختصاص داده است؟ آیا این ادعا صرفاً یک استراتژی تبلیغاتی است یا سولانا واقعاً توانسته است بر چالش‌هایی که اتریوم و سایر شبکه‌های پیشرو با آن‌ها مواجه‌اند، غلبه کند؟ در حقیقت، ماجرا از جایی شروع می‌شود که شبکه‌های بلاکچینی نسل اول و دوم، با وجود موفقیت‌های بی‌شمار، با چالش‌های بزرگی مثل سرعت پایین تراکنش‌ها و هزینه‌های سرسام‌آور گس روبه‌رو شدند. این مشکلات بهانه‌ای برای ظهور آلتکوین ها شد؛ پروژه‌هایی که با هدف بهبود و تکامل شبکه‌های پیشین به میدان آمدند و سولانا نیز از این قاعده مستثنی نیست. این شبکه، با ساختاری پیشرفته و فناوری نوآورانه اثبات تاریخ (Proof of History)، وعده داد که سرعتی باورنکردنی، مقیاس‌پذیری فوق‌العاده و هزینه‌های حدأقلی ارائه دهد، چیزی که اتریوم هنوز در دستیابی کامل به آن تلاش می‌کند!

در این مقاله آموزشی از رمزگاه، قصد داریم با جزئیات کامل بررسی کنیم که چرا سولا‌نا را قاتل اتریوم می‌نامند، چه فناوری‌هایی آن را متمایز می‌کند و چگونه موفق شده است تا حد زیادی بر مشکلاتی مانند کندی و گرانی تراکنش‌ها غلبه کند.

بررسی تاریخچه سولانا 

سولا‌نا در سال ۲۰۱۷ توسط آناتولی یاکوونکو با ایده‌ای نوآورانه به نام اثبات تاریخ (PoH) آغاز شد. این مکانیزم برای حل مشکلات مقیاس‌پذیری، افزایش سرعت تراکنش‌ها و کاهش زمان تسویه طراحی شده بود و در قالب وایت‌پیپر سولانا ارائه شد. آناتولی با الهام از تحقیقات ۴۰ ساله در سیستم‌های توزیع‌شده و با مشاهده محدودیت سرعت بیت کوین و اتریوم در مقایسه با سیستم‌های پرداخت متمرکز، راهکاری را پیشنهاد داد که می‌توانست مقیاس‌پذیری بلاکچین را به طور چشمگیری بهبود بخشد. او ابتدا پروژه را با زبان C آغاز کرد، اما به پیشنهاد گرگ فیتزجرالد، همکار سابقش، توسعه را به زبان Rust منتقل کرد که امنیت و عملکرد بهتری داشت. در فوریه ۲۰۱۸، گرگ نسخه متن‌باز وایت‌پیپر را با نام Silk در گیت‌هاب منتشر کرد. همان ماه، اولین نسخه، موفق به پردازش ۱۰,۰۰۰ تراکنش در نیم ثانیه شد. با اضافه شدن استیون آکریج به تیم و استفاده از GPU برای تأیید امضاها، عملکرد سولا‌نا باز هم بهبود یافت. در نهایت، تیم نام سولانا -الهام‌گرفته از نام ساحلی در کالیفرنیا- را برای این پروژه انتخاب کرد و شبکه در مارس ۲۰۲۰ به‌صورت Mainnet Beta راه‌اندازی شد. قیمت اولیه آن ۰/۹۵۱۱ دلار بود و در نوامبر ۲۰۲۱ به اوج قیمتی ۲۶۰/۰۶ دلار رسید. سولا‌نا با تیمی متشکل از آناتولی یاکوونکو (بنیان‌گذار و مدیرعامل)، راج گوکال (بنیان‌گذار و مدیر عملیات)، گرگ فیتزجرالد (مدیر ارشد فنی) و استیون آکریج (بنیان‌گذار)، به یکی از سریع‌ترین و کارآمدترین بلاکچین‌های موجود تبدیل شده و تحولی چشمگیر در دنیای ارزهای دیجیتال ایجاد کرده است.

سولانا چگونه کار می‌کند؟

سولا‌نا با بهره‌گیری از مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) به‌جای تایم‌استمپ سنتی، ترتیب زمانی رویدادها را ثبت می‌کند. این فناوری از الگوریتم SHA256 و تابع VDF استفاده کرده و تراکنش‌ها را به‌طور پیوسته هش می‌کند. این روش به اعتبارسنج‌ها اجازه می‌دهد تعداد زیادی تراکنش را در هر بلاک ثبت کنند و سپس بر اساس رکورد تاریخی مرتب نمایند که نتیجه آن تراکنش‌پذیری بالا است.

یکی دیگر از نوآوری‌های سولانا، فناوری Sealevel است که امکان اجرای موازی هزاران قرارداد هوشمند را فراهم می‌کند. این رویکرد، برخلاف بلاکچین‌هایی مانند اتریوم، ظرفیت اجرای ۵۰,۰۰۰ تراکنش در ثانیه را -حتی در قراردادهای هوشمند- به سولا‌نا می‌بخشد.

مکانیزم اجماع هیبریدی سولا‌نا ترکیبی از اثبات سهام (PoS) و اثبات تاریخ (PoH) است که امنیت، بهره‌وری و سرعت شبکه را افزایش می‌دهد. این رویکرد، سولا‌نا را به یکی از سریع‌ترین و مقیاس‌پذیرترین بلاکچین‌های جهان تبدیل کرده و جایگاه ویژه‌ای در پذیرش جهانی بلاکچین به دست آورده است.

ویژگی‌های کلیدی سولانا

1. سرعت
   سولانا با توان پردازش حدود ۶۵,۰۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS)، بسیار سریع‌تر از بلاکچین‌هایی مانند اتریوم (۱۵-۴۵ TPS) است. این ویژگی برای برنامه‌هایی که نیاز به پردازش داده‌های بلادرنگ دارند، حیاتی است.
2. مقیاس‌پذیری
   ساختار سولانا به شبکه اجازه می‌دهد بدون افت عملکرد، مقیاس‌پذیر شود. با افزایش تعداد گره‌ها، شبکه می‌تواند تقاضای بیشتر را مدیریت کند.
3. امنیت
   سولانا با اعتبارسنجی از طریق هزاران گره مستقل، مقاومت بالایی در برابر حملات دارد و یکپارچگی داده‌ها را تضمین می‌کند.
4. Tower BFT (تحمل خطای بیزانسی)
   سولانا از نسخه سفارشی‌شده‌ای از الگوریتم BFT (Byzantine Fault Tolerance) استفاده می‌کند که Tower BFT نام دارد. این پروتکل اجماع به شبکه اجازه می‌دهد حتی در حضور گره‌های خراب یا مخرب، به توافق برسد. Tower BFT از اثبات تاریخ به‌عنوان یک منبع زمانی استفاده می‌کند تا فرآیند اجماع سریع‌تر و کارآمدتر انجام شود.
5. Pipeline (پردازش تراکنش‌ها در مقیاس وب)
   سولانا برای پردازش تراکنش‌ها از فناوری Pipeline استفاده می‌کند. این سیستم مانند یک خط تولید عمل می‌کند و مراحل مختلف پردازش یک تراکنش (مانند دریافت داده، اعتبارسنجی، اجرا و نوشتن در بلاکچین) را به‌صورت موازی انجام می‌دهد. این ویژگی باعث افزایش سرعت پردازش تراکنش‌ها می‌شود و امکان مدیریت حجم عظیمی از تراکنش‌ها را فراهم می‌آورد.
6. Turbine (پروتکل انتشار بلاک)
   Turbine یک پروتکل طراحی‌شده برای ارسال بلاک‌ها به گره‌های مختلف شبکه است. این سیستم با تجزیه بلاک‌ها به دسته‌های کوچک‌تر و توزیع آن‌ها به‌صورت تدریجی، مشکل مقیاس‌پذیری را حل می‌کند. این روش به کاهش بار شبکه و تسریع انتشار بلاک‌ها کمک می‌کند.
7. Cloudbreak (پایگاه داده مقیاس‌پذیر)
   سولانا از Cloudbreak به‌عنوان پایگاه داده حساب‌های خود استفاده می‌کند. این فناوری امکان دسترسی همزمان به داده‌ها را برای چندین پردازش فراهم کرده و ظرفیت مقیاس‌پذیری شبکه را افزایش می‌دهد.
8. Gulf Stream (پروتکل بدون ممپول)
   Gulf Stream تراکنش‌ها را بدون نیاز به ممپول (استخر تراکنش) مستقیماً به گره‌های اعتبارسنج ارسال می‌کند. این روش زمان انتظار برای تأیید تراکنش‌ها را به حدأقل می‌رساند و به شبکه اجازه می‌دهد تا تراکنش‌ها را بسیار سریع‌تر از بلاکچین‌های سنتی پردازش کند.
9. Archivers (ذخیره‌سازی داده‌های بلاکچین)
   سولانا برای ذخیره‌سازی داده‌های تاریخی خود از Archivers استفاده می‌کند. این گره‌ها به‌جای ذخیره کل تاریخچه بلاکچین، تنها بخشی از داده‌ها را ذخیره کرده و از یک مکانیزم اثبات داده برای اطمینان از صحت آن استفاده می‌کنند. این سیستم باعث سبک‌تر شدن گره‌های اصلی شبکه و بهبود مقیاس‌پذیری می‌شود.

سولانا چه خدماتی ارائه می‌دهد؟

سولانا در زمینه‌های مختلفی مانند برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps)،NFT، بازی‌ها و امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) رشد چشمگیری داشته و به یکی از پیشروترین بلاکچین‌ها تبدیل شده است.

• NFT‌
  هزینه‌های پایین تراکنش، سولانا را به گزینه‌ای جذاب برای هنرمندان و کلکسیونرهای NFT تبدیل کرده است. پروژه‌های متنوعی در زمینه هنر دیجیتال، موسیقی، بازی و املاک مجازی روی این شبکه فعالیت می‌کنند. بازارهای محبوب NFT در سولانا شامل Magic Eden ،SolSea ،Solanart و Rarible هستند.
• DeFi و صرافی‌های غیرمتمرکز
  با استفاده از قراردادهای هوشمند سولانا، پروتکل‌های وام‌دهی، استخرهای نقدینگی و ییلد فارمینگ توسعه یافته‌اند. پلتفرم‌های DeFi مانند Jupiter و Raydium امکان تراکنش‌های سریع و کم‌هزینه را فراهم می‌کنند.
• کیف پول‌ها و صرافی‌ها
  کاربران می‌توانند از کیف پول‌های محبوبی مانند Phantom ،Solflare و Exodus برای ذخیره SOL استفاده کنند. کیف پول‌های سرد مانند Ledger نیز با سولانا سازگارند. این توکن در صرافی‌های بزرگی مانند کراکن، کوین بیس، بایننس و کوکوین پشتیبانی می‌شود.

معرفی توکن SOL؛ ارز دیجیتال بومی سولانا 

توکن SOL، به‌عنوان ارز بومی شبکه سولانا، نقش محوری در عملکرد این بلاکچین ایفا می‌کند. SOL برای پرداخت کارمزد تراکنش‌ها، استیکینگ و مشارکت در تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی استفاده می‌شود و بر اساس پروتکل SPL طراحی شده که معادل استاندارد ERC-20 در اتریوم است. کاربران می‌توانند با استفاده از SOL هزینه تعاملات شبکه و اجرای قراردادهای هوشمند را پرداخت کنند. همچنین، دارندگان SOL می‌توانند توکن‌های خود را استیک کرده و با مشارکت در امنیت شبکه، پاداش دریافت کنند. اعتبارسنج‌ها نیز به‌ازای تأیید تراکنش‌ها و تضمین امنیت شبکه، پاداش SOL دریافت می‌کنند. علاوه بر این، دارندگان SOL در تصمیم‌گیری‌های مربوط به ارتقاء و تغییرات شبکه نقش دارند.

توکنومیک سولانا

طراحی توکنومیک سولا‌نا به‌گونه‌ای است که رشد پایدار شبکه را تضمین کند. در هنگام راه‌اندازی، SOL دارای عرضه اولیه ۴۸۹ میلیون توکن بود و سقف مشخصی برای عرضه آن تعیین نشده است. نرخ تورم اولیه این شبکه ۸٪ بود که هر سال ۱۵٪ کاهش می‌یابد تا در سال ۲۰۳۱ به ۱/۵٪ برسد. این تورم عمدتاً برای پاداش دادن به اعتبارسنج‌ها و تشویق به استیکینگ استفاده می‌شود. برای کنترل عرضه و افزایش کمیابی، بخشی از کارمزد تراکنش‌ها به‌صورت دائمی سوزانده (Fee Burning) می‌شود. سولا‌نا همچنین با ارائه برنامه‌های تشویقی و کمک‌هزینه، توسعه‌دهندگان را برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز و تقویت اکوسیستم جذب می‌کند.

چگونه SOL داشته باشیم؟

برای به دست آوردن توکن سولا‌نا (SOL)، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید که کاملاً وابسته به نیاز شماست:

خرید توکن‌های SOL

• از طریق صرافی‌های متمرکز (CEXs)
  صرافی‌های مختلف از جمله کوین بیس، بایننس و کراکن امکان خرید SOL را فراهم می‌کنند. برای خرید، کافی است مراحل زیر را دنبال کنید:

1. ایجاد حساب: در یک صرافی معتبر که از SOL پشتیبانی می‌کند، ثبت‌نام کنید.
2. احراز هویت: فرآیند تأیید هویت را تکمیل کنید.
3. افزودن موجودی: حساب خود را با ارز فیات یا رمزارز دیگری شارژ کنید.
4. خرید SOL: به بخش معاملات بروید و به مقدار دلخواه، SOL خریداری کنید.

• از طریق صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)
  با استفاده از کیف پول سازگار با سولانا، می‌توانید از DEX‌هایی مانند Raydium یا Orca برای تبدیل رمزارزهای دیگر به SOL استفاده کنید.

دریافت SOL برای توسعه‌دهندگان (Testnet)

• استفاده از Faucet رسمی سولانا
  برای اهداف توسعه، می‌توانید توکن‌های رایگان SOL را در Devnet یا Testnet دریافت کنید:

1. بازدید از Faucet: به وب‌سایت Faucet سولانا بروید.
2. انتخاب شبکه: Devnet یا Testnet را بر اساس نیاز خود انتخاب کنید.
3. وارد کردن آدرس کیف پول: آدرس کیف پول سولانای خود را وارد کنید.
4. درخواست توکن: روی Request Airdrop کلیک کنید تا توکن‌های رایگان دریافت کنید.

• Faucet‌های جایگزین
  پلتفرم‌های دیگری مانند SOLFaucet نیز توکن‌های رایگان Testnet SOL را برای توسعه‌دهندگان ارائه می‌دهند.

نکات مهم:

• کارمزدهای شبکه: هنگام انتقال SOL، همیشه مقدار کمی SOL برای پوشش کارمزدها در کیف پول خود داشته باشید.
• امنیت: از پلتفرم‌های معتبر استفاده کرده و ویژگی‌های امنیتی مانند احراز هویت دو مرحله‌ای را فعال کنید.
• به‌روز ماندن: قوانین و سیاست‌های ارزهای دیجیتال ممکن است تغییر کنند. اطلاعات خود را به‌روز نگه دارید تا از امنیت و مطابقت با قوانین مطمئن شوید.

بررسی مزایا و معایب سولانا

مزایای سولانا

1. ظرفیت پردازش بالا
   سولانا یکی از سریع‌ترین بلاکچین‌های موجود است و توانایی پردازش هزاران تراکنش در ثانیه را دارد. این ظرفیت بالا به دلیل مکانیزم اجماع منحصربه‌فرد آن، اثبات تاریخ (PoH)، به دست آمده است.
2. هزینه پایین تراکنش‌ها
   هزینه‌های تراکنش در سولانا به‌طور قابل توجهی پایین‌تر از ارزهای دیجیتال محبوبی مانند بیت کوین و اتریوم است. این ویژگی سولانا را به گزینه‌ای جذاب برای کاربرانی تبدیل می‌کند که به دنبال کاهش هزینه‌های تراکنش هستند.
3. مقیاس‌پذیری
   سولانا برای رشد بدون وقفه طراحی شده است. با افزایش تعداد کاربران و برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps)، این شبکه می‌تواند بدون افت عملکرد یا سرعت، حجم بالای تراکنش‌ها را مدیریت کند.
4. حمایت اکوسیستم
   سولا‌نا از حمایت قابل توجهی از سوی توسعه‌دهندگان و پروژه‌های مختلف برخوردار است. این سطح از حمایت منجر به ایجاد یک اکوسیستم پویا با طیف گسترده‌ای از برنامه‌ها و پروژه‌ها شده که ارزش شبکه را افزایش می‌دهد.

معایب سولانا

1. نگرانی‌های تمرکزگرایی
   یکی از انتقادات اصلی سولانا، وابستگی زیاد آن به تعداد محدودی از اعتبارسنج‌ها است. این مسئله می‌تواند تمرکزگرایی شبکه را افزایش دهد و سؤالاتی درباره پایداری بلندمدت سولانا به عنوان یک پلتفرم غیرمتمرکز ایجاد کند.
2. ریسک‌های امنیتی
   با وجود اقدامات امنیتی متعدد، سولانا به عنوان یک پلتفرم جدید ممکن است در برابر آسیب‌پذیری‌های پیش‌بینی‌نشده امنیتی ضعیف باشد. این موضوع می‌تواند یکپارچگی شبکه را به خطر بیندازد.
3. ازدحام شبکه
   با افزایش محبوبیت سولانا، ممکن است شبکه در دوره‌هایی دچار ازدحام شود. این امر می‌تواند باعث تأخیر در پردازش تراکنش‌ها و افزایش هزینه‌ها شود که تجربه کاربری را تحت تأثیر قرار داده و پذیرش کاربران جدید را کاهش می‌دهد.
4. وابستگی به تیم سولانا
   توسعه و نگهداری سولانا به شدت به تیم اصلی پروژه وابسته است. این امر ممکن است مزایایی مانند به‌روزرسانی‌های سریع داشته باشد، اما باعث عدم اطمینان درباره تمرکززدایی و توسعه و پایداری شبکه ایجاد کند.

مقایسه سولانا و اتریوم 

سولانا و اتریوم هر دو از برترین بلاکچین‌های فعال در حوزه برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) هستند و قابلیت اجرای قراردادهای هوشمند را دارند که در فناوری‌های مختلف نظیر امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) و NFT ها کارآمد هستند. با این حال، تفاوت‌های قابل توجهی میان این دو وجود دارد؛ در زمینه مکانیزم اجماع، اتریوم از اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کند که در آن، اعتبارسنج‌ها با قفل کردن رمزارزهای خود، شبکه را ایمن کرده و پاداش دریافت می‌کنند. با این حال، سولانا علاوه بر PoS، از مکانیزم اثبات تاریخ (PoH) نیز بهره می‌برد که این ترکیب، باعث افزایش سرعت و بهره‌وری شبکه می‌شود. از نظر سرعت و هزینه، سولانا به‌طور قابل‌توجهی از اتریوم پیشی گرفته است. سولانا قادر است بیش از ۲,۴۰۰ تراکنش در ثانیه (TPS) پردازش کند، در حالی که این عدد برای اتریوم کمتر از ۱۵ تراکنش در ثانیه است. همچنین، میانگین هزینه هر تراکنش در سولانا تنها ۰./۰۰۰۲۶ دلار است، در حالی که این هزینه در اتریوم حدود ۰/۳۰ دلار می‌باشد. در نتیجه، سولانا به دلیل سرعت بالا و هزینه پایین، گزینه‌ای جذاب برای پروژه‌های جدید محسوب می‌شود. با این حال، باید در نظر داشت که اتریوم با سابقه طولانی‌تر و جامعه بزرگ‌تر توسعه‌دهندگان، همچنان جایگاه محکمی در دنیای بلاکچین دارد.

جمع‌بندی

سولانا با لقب قاتل اتریوم، به یکی از برجسته‌ترین پروژه‌های بلاکچین تبدیل شده است. این شبکه با معرفی مکانیزم نوآورانه اثبات تاریخ (PoH) و ترکیب آن با اثبات سهام (PoS)، سرعتی باورنکردنی، هزینه‌های بسیار پایین و مقیاس‌پذیری فوق‌العاده ارائه می‌دهد. توانایی پردازش ۶۵,۰۰۰ تراکنش در ثانیه و ویژگی‌هایی مانند Sealevel و Gulf Stream، سولانا را به گزینه‌ای جذاب برای برنامه‌های غیرمتمرکز، DeFi و NFT تبدیل کرده است. در عین حال، نقدهایی در مورد تمرکزگرایی و ریسک‌های امنیتی آن وجود دارد که ممکن است بر پذیرش گسترده آن تأثیر بگذارد.

با وجود مزایای چشمگیر، سولانا در مقایسه با اتریوم که جامعه توسعه‌دهندگان بزرگ‌تر و سابقه طولانی‌تری دارد، همچنان در حال رقابت برای کسب جایگاه برتر است. اتریوم با وجود هزینه‌های بالاتر و سرعت کمتر، همچنان به‌عنوان پلتفرمی پیشرو در دنیای بلاکچین باقی مانده است. سولانا با رشد سریع اکوسیستم خود و ارائه خدماتی کارآمد، نشان داده است که می‌تواند بخشی از محدودیت‌های شبکه‌های بلاکچینی قدیمی را حل کند و در مسیر پذیرش جهانی گام بردارد.

پرسش‌های متداول