فصل ۱، درس ۲‌: مقدمه‌ای بر بلاکچین

 

درس قبل، به بررسی محدودیت‌ها و مشکلات سیستم‌های سنتی پرداختیم. دیدیم که چگونه تمرکز، عدم امنیت و کارایی پایین، چالش‌هایی اساسی برای بسیاری از فرآیندها و صنایع هستند. در این درس، به معرفی جایگزین نوینی برای این سیستم‌ها می‌پردازیم که با نام بلاکچین شناخته می‌شود. بلاکچین، انقلابی در نحوه ذخیره و تبادل اطلاعات ایجاد کرده است و پتانسیل تحول در بسیاری از صنایع و فرآیندها را دارد که در فصل‌های آینده به نحوه پیاده‌سازی این تحولات و فرآیند‌ها خواهیم پرداخت.

فرض کنید شما و دوستانتان می‌خواهید لیستی از تمام کتاب‌هایی که خوانده‌اید، به اشتراک بگذارید. به جای اینکه هرکس لیست خود را جداگانه نگه دارد، می‌توانید از یک دفتر کل مشترک استفاده کنید. کارکرد بلاکچین چیزی شبیه به همین دفتر کل است.

در چهارچوب بازارهای سنتی تعریفی داریم با عنوان دفتر کل سنتی که در دنیای واقعی مانند دفتر مشق معلم است. در این روش:

• یک نفر (معلم) مسئول دفتر کل است و هرچه بخواهد در آن می‌نویسد؛ حتی اگر اشتباه باشد.
• فقط معلم می‌تواند دفتر کل را ببیند و بقیه باید به حرف او اعتماد کنند.

اما بلاکچین مثل یک دفتر کل شیشه‌ای و شفاف در کلاس درس است که همه می‌توانند آن را ببینند:

• همه افراد در کلاس مسئول دفتر کل هستند.
• هر بار که کسی کتاب جدیدی می‌خواند، آن را به دفتر کل اضافه می‌کند و همه می‌توانند آن را ببینند.
• هیچ کس نمی‌تواند به تنهایی چیزی را در دفتر کل تغییر دهد. اگر کسی بخواهد چیزی را تغییر دهد، باید بقیه افراد هم با آن موافقت کنند.

عملکرد بلاکچین

در دنیای بلاکچین، اطلاعات نه در یک پایگاه داده مرکزی، بلکه در بلاک‌های مجزا ذخیره می‌شوند. هر  بلاک مانند تکه‌ای از یک پازل است که به بلاک قبلی متصل می‌شود و زنجیره‌ای از اطلاعات را به وجود می‌آورد. این زنجیره به نام بلاکچین شناخته می‌شود.

اما چه چیزی باعث امنیت این زنجیره می‌شود؟ رمزنگاری! رمزنگاری یعنی هر بلاک حاوی اطلاعات مربوط به تراکنش‌ها مانند زمان و تاریخ، فرستنده و گیرنده و مقدار تراکنش، به همراه یک هش منحصربه‌فرد است. هش مانند اثر انگشت بلاک است و هرگونه تغییر در اطلاعات، آن را تغییر می‌دهد.

*هش کردن:‌ یک تابع یا الگوریتم ریاضی که توسط آن هرگونه داده‌ای رمزنگاری می‌شود و هیچ‌ دو داده متفاوتی هش یکسانی ندارند و فقط داده‌های همانند هش یکسان دارند.

حال فرض کنید یک هکر قصد تغییر اطلاعات در یکی از بلاک‌ها را داشته باشد. برای انجام این کار، او باید هش آن بلاک را نیز تغییر دهد، اما این کار به سادگی امکان‌پذیر نیست، زیرا هش به تمام بلاک‌های قبلی در زنجیره مرتبط است.

اگر هکر بخواهد هش را تغییر دهد، باید هش تمام بلاک‌های قبلی را نیز تغییر دهد. این کار به قدرت محاسباتی بسیار زیادی نیاز دارد و از نظر اقتصادی مقرون‌به‎صرفه نیست.

به همین دلیل، جعل یا دستکاری اطلاعات در بلاکچین تقریباً غیرممکن است. این امر بلاکچین را به بستری امن و قابل اعتماد برای ذخیره اطلاعات و انجام تراکنش‌ها تبدیل می‌کند.

مزایای بلاکچین

در بخش قبل دیدیم که بلاکچین به‌خاطر ویژگی‌هایی که دارد، از امنیت بالایی برخوردار است و جعل و دستکاری اطلاعات در آن تقریباً غیرممکن است. از دیگر مزایای بلاکچین، می‌توان به تمرکززدایی، شفافیت و کارآمدی آن اشاره کرد.

• تمرکززدایی: اطلاعات در بلاکچین بین تمام نودهای (گره‌ها)* شبکه توزیع می‌شود. این امر به معنای عدم وجود یک نقطه مرکزی برای کنترل اطلاعات است و امنیت و پایداری سیستم را افزایش می‌دهد.
• شفافیت: تمام تراکنش‌ها در بلاکچین به طور عمومی قابل مشاهده هستند. این امر شفافیت و ردیابی آسان تراکنش‌ها را امکان‌پذیر می‌کند.
• کارآمدی: بلاکچین می‌تواند فرآیندها را با حذف واسطه‌ها و خودکارسازی وظایف، کارآمدتر کند.

* گره یا نود (Node): در تعریف غیرتخصصی، نود یک نقطه تقاطع یا اتصال در یک شبکه مخابراتی است، اما در دنیای رمزارزها، نود رایانه‌ای است که به یک شبکه ارز دیجیتال متصل می‌شود و وظایف مشخصی مانند تولید، دریافت و انتقال داده‌ها را انجام می‌دهد. به‌طور کلی به هر مشارکت‌کننده در شبکه یک نود می‌گویند.

جمع‌بندی

بلاکچین یک فناوری نوین با پتانسیل‌های فراوان برای تحول در بسیاری از صنایع و فرآیندها است. با مزایایی که ارائه می‌دهد یعنی تمرکززدایی، امنیت، شفافیت و کارآمد بودن، می‌توان از آن برای حل بسیاری از مشکلات سیستم‌های سنتی استفاده کرد.

در درس‌های بعدی، به بررسی جزئیات بیشتر بلاکچین، نحوه عملکرد و کاربردهای مختلف آن خواهیم پرداخت.