چگونه خود را برای کاهش ارزش دلار آمریکا آماده کنیم؟

 

با رشد ارزهای دیجیتالی چالش جدیدی برای سیستم اقتصادی مبتنی بر فیات در آمریکا شکل گرفته است. با این روند آیا باید منتظر کاهش ارزش دلار آمریکا باشیم؟ و اگر این موضوع صحت دارد، چه تأثیری بر اقتصاد جهان خواهد داشت؟

پیشینه دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی

دلار آمریکا ارز ذخیره بین‌المللی محسوب می‌شود، به این معنی که حجم بالایی از تراکنش‌های بین‌المللی از طریق این ارز ذخیره انجام می‌شود. اما دلار از ابتدا ارز ذخیره نبوده است. در اقتصاد مدرن تا به حال ۶ ارز ذخیره انتخاب شده و وضعیت این ۶ ارز به کشور صادرکننده آنها بستگی داشت. برای مثال، پوند انگلیس در قرن ۱۹ ارز ذخیره غالب در جهان بود؛ درست در همان زمانی که امپراطوری بریتانیا در اوج خود بود. بعد از جنگ جهانی اول، آمریکا قدرت گرفت و بر اساس توافق‌نامه Breton Woods در سال ۱۹۴۴، دلار آمریکا به طور قانونی به ارز ذخیره جهانی تبدیل شد. از آن زمان به بعد، معاملات دوجانبه از سوی کشورهای مختلف دنیا از طریق تبادل دلار آمریکا انجام می‌شود.

دلار آمریکا تا سال ۱۹۷۱به پشتوانه ذخیره طلا معامله می‌شد. در این تاریخ، ریچارد نیکسون، رئیس جمهور وقت آمریکا، این استاندارد را منع کرد. از آن زمان، طلا دیگر پشتوانه دلار آمریکا نبود، اما این ارز جهانی به اندازه کافی اعتبار پیدا کرده بود که تمام کشورها به پشتوانه این اعتبار همچنان از این ارز ذخیره استفاده می‌کردند.

در طی دو دهه اخیر، غلبه دلار آمریکا بر بازار اقتصاد در حال کاهش بوده و به عنوان ارز ذخیره جهانی، از ۷۰٪ در سال ۲۰۰۰ به پایین‌تر از ۶۰٪ رسیده است.

بدیهیست که عواملی در کاهش ارزش و تسلط دلار آمریکا بر بازار جهانی دخیل هستند. یکی از این عوامل ظهور سایر ارزهای مهم در بازار بوده است. برای مثال، در سال ۱۹۹۹ یورو راه‌اندازی شد و در حال حاضر، به عنوان دومین ارز ذخیره جهانی در دسترس است. 

عامل دیگر، رشد چشمگیر اقتصاد چین به عنوان دومین اقتصاد جهان بود که باعث شد یوآن به عنوان رقیب این ارز ذخیره مورد استفاده قرار بگیرد. 

اما عامل اصلی به سال گذشته برمی‌گردد که آمریکا تحریم‌هایی را بر روسیه اعمال کرد که در پی تسلط بر خاک اوکراین شکل گرفت. بر اساس این تحریم‌ها، روسیه دسترسی به ۳۰۰ میلیارد دلار ذخیره ارزی خود را از دست داد که توسط دولت آمریکا بلوکه شده بود. این موضوع هشداری جدی برای دولت‌های سراسر جهان بود که باعث شد به وابستگی بیش از اندازه به دلار آمریکا به عنوان مسئله جدید خود فکر کنند. از آن زمان به بعد بسیاری از کشورها، درصدد جایگزینی دلار آمریکا با ارز ذخیره جدید هستند. 

اوایل سال جاری، یوآن تبدیل به ارز رایج کشور چین برای تبادلات برون‌مرزی شد. امارات متحده عربی و هند نیز روپیه را به عنوان ارز مورد استفاده برای مبادلات غیرنفتی خود انتخاب کرده‌اند.

در این میان، کشورهای عضو گروه بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) که همگی به غیر از روسیه در رده کشورهای در حال توسعه یا اقتصادهای درحال ظهور قرار می‌گیرند، قصد دارند ارز خود را برای مبادلات بین‌المللی راه‌اندازی کنند.

تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که ما شاهد رشد و توسعه سیستمی به عنوان جایگزین سیستم فعلی اقتصاد جهانی و مالی هستیم که دیگر تحت تأثیر مستقیم دلار آمریکا، و در نتیجه آن دولت آمریکا نخواهد بود.

آیا دلار آمریکا ارزش خود را از دست می‌دهد؟

حال برمی‌گردیم به سؤال اصلی؛ آیا دلار آمریکا ارزش خود را به عنوان ارز ذخیره جهانی از دست می‌دهد؟ برای پاسخ به این سؤال، باید نگاهی بیندازیم به رقبای اصلی آن، یورو و یوآن چین.

یورو همچنان در رقابت با دلار آمریکا فاصله زیادی دارد. دلیل اصلی این امر این است که اتحادیه اروپا به عنوان یک نهاد سیاسی همچنان آینده نامطمئنی دارد.

از طرف دیگر، یوآن چین رقیب سرسختی برای دلار آمریکا به نظر می‌رسد، خصوصاً باتوجه به اینکه چین موفق شده در اقتصاد جهانی به جایگاه قابل قبولی دست پیدا کند. اما این نکته را هم باید درنظر گرفت که چین قوانین سرمایه‌داری سختگیرانه‌ای دارد. همین موضوع می‌تواند مانع از تبدیل شدن آن به ارز جایگزین در مبادلات بین‌المللی شود. 

در نهایت پوند انگلیس و یوآن چین اعتبار و نقدینگی لازم را برای تبدیل شدن به پشتیبان اصلی سیستم اقتصادی جهان ندارند. درواقع، هیچ‌یک از ارزهای فیات دارای این ویژگی نیستند که بتوانند به عنوان ارز ذخیره جهانی جدید جایگزین دلار آمریکا شوند.

طلا و بیت کوین؛ رقبای سرسخت دلار آمریکا

برخی از تحلیلگران باور دارند که طلا بیشترین بهره را از پروسه دلارزدایی می‌برد.

سال گذشته میزان طلای خریداری‌شده توسط بانک مرکزی ۱۵۲٪ افزایش پیدا کرد. دلیل این امر مشخص است؛ ۵۰۰۰ سال است که طلا به عنوان ذخیره ارزش و دارایی قابل اتکا در برابر خطرات ژئوپلتیکی و تورم بالا موفق عمل کرده است. 

اما طلا تنها دارایی با پتانسیل رقابت برای دلار آمریکا نیست. دارایی دیگری که می‌تواند از پروسه دلارزدایی سود ببرد، بیت کوین است. 

از بیت کوین اغلب به عنوان نسخه دیجیتال طلا نیز یاد می‌شود و دلیل این امر عرضه محدود این دارایی است. بیت کوین هم مانند طلا به دولت‌ها وابسته نیست و همین موضوع آن را به دارایی جذابی برای کشورهای که قصد دارند در ذخایر خود تنوع ایجاد کنند، تبدیل می‌کند. برای مثال، السالوادور یکی از کشورهایی است که بیت کوین را به عنوان ارز ذخیره خریداری کرده است.

با این حال، بیت کوین همچنان درگیر نوسان قیمت بالا است و بسیاری از افراد خرید آن را ریسک می‌دانند. این تصور درباره بیت کوین مانع استفاده نهادها و بانک مرکزی از بیت کوین به عنوان ارز ذخیره می‌شود. تحلیلگران بر این عقیده‌اند که در نهایت بانک مرکزی به سراغ بیت کوین خواهد رفت اما تا رسیدن به آن نقطه فاصله زیادی داریم، چرا که بازار گسترده‌ و ثبات قیمت ندارد.

جمع‌بندی

کاهش ارزش دلار آمریکا به عنوان ارز ذخیره جهانی به طور قطع در حال وقوع است. این اتفاق پیامد طبیعی چالش‌های فزاینده موقعیت آمریکا به عنوان قدرت برتر است. اما این روند آهسته خواهد بود و حداقل در حال حاضر به نظر نمی‌رسد که ارز دیگری بتواند جایگزین دلار آمریکا شود. 

سناریوی محتمل‌تر این است که سیستم مالی متنوع‌تری ایجاد شود که ارزها و دارایی‌ها در ارز ذخیره جهانی به عنوان وسیله مبادلات بین‌المللی سهمی داشته باشند.

همانطور که گفتیم، طلا تا همین مرحله توجهات بسیاری را به خود جلب کرده است. بیت کوین نیز ویژگی‌های مشترکی با طلا دارد که باعث می‌شود از این روند بهره ببرد. تنها فاکتوری که باقی می‌ماند فاکتور زمان است که باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا این دارایی می‌تواند خودش را به عنوان دارایی قابل اتکا و باثبات بیشتر معرفی کند یا خیر.