آیا صندوق بین‌المللی پول (IMF) باید درها را برای کشورهای در حال توسعه که با تورم دست و پنجه نرم می‌کنند باز بگذارد؟ بیت کوین برای این ساخته شده است که در جهان جنوب (که شامل آفریقا و آمریکای لاتین و کشورهای در حال توسعه در آسیا می‌شود) استفاده شود.

با وجود زمستان امسال کریپتو، ممکن است عجیب به نظر برسد که مفهوم «بیت کوین به عنوان ارز قانونی» ارائه شود. به این معنی که آیا هر کشوری–به غیر از السالوادور و جمهوری آفریقای مرکزی (CAR) که قبلاً هم بیت کوین را به‌عنوان ارز قانونی اعلام کرده‌اند–بیت کوین را به عنوان ارز رسمی ملی خود اعلام خواهد کرد؟

صندوق بین‌المللی پول (IMF) هفته گذشته بار دیگر این موضوع را در مقاله‌ای مطرح کرد و در آن ۹ سیاست مبتنی بر ارزهای دیجیتال ارائه کرد که ۱۹۰ کشور عضو آن باید اتخاذ کنند. 

در لیست نبایدهای قانونی این مقاله، اولین مورد، «ارتقای ارزهای دیجیتال به ارز قانونی» بود. 

هیئت اجرایی موسسه وام دهی در این باره گفت: «مدیران توافق کردند که به منظور حفظ حاکمیت و ثبات پولی، وضعیت دارایی‌های کریپتو را نباید به ارز رسمی یا مناقصه قانونی ارتقاء داد.»

سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا صندوق بین‌المللی پول حق داشت به بانک‌های عضو خود در مورد ارزهای دیجیتال هشدار دهد؟ و اگر چنین است، دقیقاً چه مشکلی در ترکیب پول دیجیتال خصوصی وجود دارد که آن را به عنوان یک پول ملی رسمی نامناسب می‌کند؟

شاید این موضوع به دلیل نوسانات بیت کوین باشد، اما در این صورت، آیا قدیمی‌ترین رمزارز جهان هنوز نمی‌تواند نقش جدیدی را به عنوان یک واحد پول رسمی کمکی بپذیرد؟ شاید این اتفاق در سال‌های آینده، با تعداد کاربران بیشتر، نقدینگی بیشتر و نوسان قیمت کمتر میسر شود!

صندوق بین‌المللی پول باید با احتیاط عمل کند

وظیفه صندوق بین‌المللی پول ارتقای ثبات و رشد اقتصادی جهانی است.

گاوین براون، دانشیار فناوری مالی در دانشگاه لیورپول، در مصاحبه با کوین تلگراف گفت: «منطقی است که صندوق بین‌المللی پول اخیراً به کشورها توصیه کرده است که از اعطای وضعیت پول رسمی به دارایی‌های دیجیتال که از نظر طراحی اغلب ماهیت مخرب دارند، خودداری کنند.» 

چنین موضوعی، احتمالاً به همان اندازه که فرصت‌های جدید ایجاد می‌کند، می‌تواند مخاطره‌آمیز هم باشد. به هرحال، صندوق بین‌المللی پول در صورت مواجهه با چنین وضعیتی باید مسیر محتاطانه‌تری را پیش بگیرد.

جیمز آنجل، دانشیار دانشکده بازرگانی مک‌دوناف دانشگاه جرج‌تاون، در مصاحبه خود با کوین‌تلگراف گفت: «دلایل اقتصادی محکمی وجود دارد که چرا اغلب کشورها نمی‌خواهند ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین را به‌عنوان ارز رسمی خود بپذیرند. دلیل آنها برای این تصمیم این است که نمی‌خواهند سود حاصل از چاپ پول خود یا کنترل اقتصادی را که به واسطه ارزهای فیات ارائه میسر می‌شود از دست بدهند.»

در حالی که ماکسیمالیست‌های ارزهای دیجیتال (که باور دارند بیت کوین محبوب‌ترین ارز دیجیتال جهان است و تنها دارایی دیجیتالی است که در آینده مورد نیاز خواهد بود) ممکن است دولت‌ها را برای چاپ بی‌وقفه پول روی کاغذ به خاطر کسری‌ها سرزنش کنند، جیمز آنجل اضافه کرد: «گاهی اوقات، کار درست این است که پول چاپ کنیم، مانند دوره رکود بزرگ اقتصادی یا در دوران پاندمی کووید ۱۹. راه‌حلی که باید به کار بگیریم این است که بیش از اندازه پول چاپ نکنیم؛ مانند شرایطی که در دوران پاندمی پیش آمد.»

بیت کوین ساخته شده تا در جهان جنوب مورد استفاده قرار بگیرد

صندوق بین‌المللی پول در سیاست‌گذاری خود، استدلال‌های متعددی برای این تصمیم‌گیری دارد. این موضوع می‌تواند درآمدهای دولت را در معرض خطر خارجی قرار دهد.

قیمت‌های داخلی می‌تواند به شدت ناپایدار شود، چرا که کسب‌وکارها زمان خود را به جای مشارکت در فعالیت‌های تولیدی، صرف تصمیم‌گیری در مورد نگه‌داشتن فیات یا بیت‌کوین می‌کنند. در این صورت دولت‌ها باید به شهروندان اجازه دهند مالیات خود را به بیت‌کوین بپردازند.

در گزارش صندوق بین‌المللی پول آمده است که پذیرش رمزارز به‌عنوان پول قانونی می‌تواند بر اهداف سیاست اجتماعی دولت تأثیر بگذارد، به‌ویژه برای توکن‌های بدون پشتوانه؛ چرا که نوسانات بالای قیمت آن‌ها می‌تواند بر خانوارهای فقیر تأثیر بیشتری بگذارد.

اما سؤالی که باقی می‌ماند، این است که حتی اگر استدلال‌های صندوق بین‌المللی پول معتبر باشد، آیا استثنایی وجود ندارد؟ در مورد کشورهای در حال توسعه مانند ترکیه که با تورم دست و پنجه نرم می‌کنند، چطور؟

ری یوسف، یکی از بنیانگذاران و مدیرعامل Paxful، و بنیانگذار بنیاد Built With Bitcoin، در مصاحبه با کوین تلگراف گفت: «بیت کوین ساخته شده تا در جهان جنوب مورد استفاده قرار بگیرد. در غرب، توجه زیادی به نوسانات بیت کوین می‌شود. دلیل این امر این است که جهان با دلار پیش می‌رود و غرب در برابر تورم جهانی محافظت می‌شود. در حال حاضر، ترکیه دارای نرخ تورم بیش از ۵۰ درصد و نیجریه دارای نرخ تورم بیش از ۲۰ درصد است–در اقتصادهای این چنینی، بیت کوین مانند یک شرط قوی عمل می‌کند.

سیدورحمان، شریک شرکت حقوقی رحمان راولی، به کوین تلگراف گفت: «برای اینکه ارز دیجیتال به‌عنوان پول قانونی در کشورهای در حال توسعه به‌طور مؤثر مورد استفاده قرار گیرد، دولت‌ها باید در زیرساخت‌های فناوری و چارچوب قانونی مناسب سرمایه‌گذاری کنند».

آنجل اظهار داشت: «اتخاذ یک ارز خارجی یا استاندارد پولی آخرین راه‌حل برای مهار تورم است.»

جمهوری آفریقای مرکزی، پس از السالوادور دومین کشوری بود که در آوریل ۲۰۲۲ ارزهای دیجیتال را به عنوان ارز قانونی کشور خود معرفی کرد. برخی از نمایندگان این کشور گفتند که کریپتو به کاهش هزینه تراکنش‌های مالی در داخل و خارج از کشور کمک می‌کند. شاید این مورد هم دلیل موجهی برای ارتقای کریپتو به ارز رسمی باشد.

رحمان اذعان داشت که «مزایایی مانند کاهش کارمزد تراکنش‌ها برای تراکنش‌های مالی وجود دارد. اگر یک سیستم بانکی سنتی ضعیف وجود داشته باشد، بدون شک ارز دیجیتال می‌تواند ابزار جایگزین مناسبی برای پرداخت باشد.»

ری یوسف گفت: «استفاده از قابلیت حواله کردن یک مورد استفاده مناسب از بیت کوین است. شرکت‌های انتقال پول کارمزد بالایی دریافت می‌کنند و رسیدن وجوه ممکن است چند روز طول بکشد. بیت کوین این کارمزدها را کاهش می‌دهد و تراکنش‌ها فقط چند دقیقه طول می‌کشند. افرادی که ممکن است حساب بانکی نداشته باشند نیز می‌توانند از حواله‌ها استفاده کنند.»

آندولفتو، معاون ارشد سابق صندوق ذخیره فدرال سنت لوئیس، افزود: «به نظر من، ارتقای ارزهای دیجیتال به ارز قانونی رسمی، اعتراف به این موضوع است که نمی‌توان به نهادهای یک کشور برای اداره جامعه به طور مؤثر اعتماد کرد.»

آیا بیت کوین به یک دارایی پایدار تبدیل می‌شود؟

بیت کوین همچنان بی‌ثبات و تازه‌نفس است. اما با پذیرش گسترده‌تر این رمزارز، از جمله نزد سرمایه‌گذاران نهادی، آیا نمی‌توان آن را به یک دارایی پایدار مانند طلا تبدیل کرد؟

ری یوسف، مانند برخی دیگر، گمان می‌کند که صندوق بین‌المللی پول در همه این تصمیم‌گیری‌ها انگیزه‌های پنهانی دارد. وی پیشنهاد کرد که این صندوق به تداوم خود ادامه دهد و افزود:

«بیت کوین ثابت کرده است که تورم را کاهش می‌دهد، دسترسی به اقتصاد و فعالیت در فضای بین‌المللی را فراهم می‌کند، شفافیت مالی را افزایش می‌دهد و به عنوان یک مترجم جهانی پول عمل می‌کند. همچنین این پتانسیل را دارد که اتکای یک کشور به قدرت متمرکز بین‌المللی–مانند صندوق بین المللی پول–را کاهش دهد. از این رو تصمیم صندوق بین المللی پول مبنی بر عدم استقبال از بیت کوین به عنوان پول رسمی منطقی به نظر می‌رسد.»

براون خاطرنشان کرد: «دارایی‌های کریپتو مانند بیت‌کوین هنوز جوان و بی‌ثبات هستند، اما ضعف‌های ذاتی آن‌ها مانند نوسانات قیمت و ناشناس بودن می‌تواند چالش‌های غیرقابل‌حلی را ایجاد کند.»

با این وجود، هنگامی که ارزهای فیات به دلیل مشکلات کلان اقتصادی شکست می‌خورند، بیت کوین می‌تواند به یک جایگزین پشتیبان تبدیل شود.

آیا بیت کوین می‌تواند نقش مکمل را ایفا کند؟

بیایید فرض را بر این بگذاریم که تصمیم صندوق بین‌المللی پول، تصمیم درستی است و در آینده نمی‌توان هیچ نقشی برای بیت کوین به عنوان ارز قانونی یا ارز رسمی، حتی در کشورهای در حال توسعه در نظر گرفت. آیا این موضوع همچنان مانع از ایفای نقش اجتماعی یا اقتصادی مفید بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال در سطح جهانی می‌شود؟

آنجل پاسخ داد: «به باور من، فناوری کریپتو می‌تواند نقش بسیار مفیدی را ایفا کند. به همین دلیل است که از سال ۲۰۱۴ طرفدار سرسخت CBDCها (ارزهای دیجیتال بانک مرکزی) شده‌ام. بی‌دلیل نیست که بیش از ۱۰۰ بانک مرکزی روی CBDC کار می‌کنند.

به عقیده براون، در مجموع، دارایی‌های کریپتو مانند بیت‌کوین ممکن است همچنان توسط بسیاری از دولت‌ها و قانون‌گذاران در وضعیت بلاتکلیفی نگه داشته شوند، اما با توجه به ماهیت آنها، ممنوعیت آنها در جوامع آزاد «تقریباً غیرممکن» است.